zaterdag 8 september 2018

260. Vreedzaam Friesland (4)

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, deed onlangs de volgende uitspraak. "Noem mij een voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (...) en waar een vreedzaam samenlevings-verband is. Ik ken het niet." In de daarop volgende discussie ging het vooral over Suriname en Caribische delen van het Koninkrijk der Nederlanden. Maar niet over een voorbeeld dat veel dichterbij ligt: Friesland. In blogbericht 257 beschreef ik de kennelijk vaak onbekende vreedzame geschiedenis van Friesland. In blogbericht 258 besprak ik het heden van een vreedzaam Friesland en de (tot nu toe vergeefse) pogingen om aan die Friese taalvrede een einde te maken. In blogbericht 259 maakte ik duidelijk dat vreedzaam Friesland wordt bedreigd door onwetende media die vooroordelen verspreiden over Friese taal en cultuur. In onderstaand blogbericht vergelijk ik de strijd in (Frans)Vlaanderen met vredig Friesland.

Reuzen in Europese Culturele Hoofdstad Leeuwarden/Fryslân 2018
Op 17, 18 en 19 augustus 2018 waren er enkele Reuzen in Europese Culturele Hoofdstad Leeuwarden/Fryslân 2018. Het bezoek van deze drie Reuzen trok zo'n 400.000 vreedzame bezoekers. De Fransman die deze Reuzen organiseert, heeft zelf verklaard op dit idee te zijn gekomen in Lille/Rijsel in Frans-Vlaanderen. Waar komt deze Reuzentraditie vandaan?

Reuzentraditie in (Frans)Vlaanderen
Ik ontmoette deze Reuzentraditie in Frans-Vlaanderen in Kassel (Reuze Mamma & Reuze Pappa) en Hazebroek (Tisje Tasje). Er zijn nu bij benadering zo'n 1000 Reuzen in heel Vlaanderen. Deze traditie stamt al uit de Middeleeuwen toen Vlaanderen overheerst werd door een Franstalige bovenlaag. De Vlaamse strijd tegen Franstalige overheersing heeft eeuwen geduurd en is nu nog steeds actueel in hedendaags Frans- en Belgisch Vlaanderen. Wat kunnen Vlaanderen en Friesland van elkaar leren in hun strijd voor taal en cultuur?

Vergelijking Friesland & Vlaanderen
In blogbericht 114, Identiteit als keuze, beschrijf ik de overeenkomsten en verschillen van de taalstrijd in Vlaanderen en Friesland. Friesland kent al eeuwen een taalvrede. Maar in Vlaanderen heerst eeuwenlang een taalstrijd tegen Franstalige overheersing. Nederland heeft meestal gedoogd dat in Friesland Fries gesproken werd. Sinds 1 januari 2014 is er voor de tweede rijkstaal een eigen Friese taalwet. Dat is o. a. een uitwerking van het Europese Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden en het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. In Frans-Vlaanderen is het Vlaams eeuwen onderdrukt en Frankrijk erkent het Nederlands niet als taalminderheid volgens de bovengenoemde Europese verdragen. In Brussel en omgeving worden de rechten van Nederlandstaligen nog altijd minachtend genegeerd door  arrogante Franstalige Belgen.

Als Nederlandstalige immigrant in Friesland heb ik het Fries leren verstaan en de Friese cultuur leren waarderen. In Frans-Vlaanderen leeft ondanks de Franstalige onderdrukking nog altijd een sterke Vlaamse identiteit en wordt het Nederlands steeds meer op scholen onderwezen. De taalstrijd daar is in het verleden verzwakt doordat er een zeer eenzijdig bondgenootschap was met rechtse stromingen. Nu zijn de bondgenootschappen diverser van aard. Datzelfde geldt voor de taalstrijd in België. In Friesland was de taalstrijd al veel eerder zowel politiek als godsdienstig pluriformer en dus doelmatiger. Bovendien was de minachting van het Fries door Nederlandstaligen hier minder heftig dan het "dédain" van Franstaligen voor minderheidstaligen. Zie blogbericht 12, Handicapé par la francophonie.

Friese helden? Bonifatius & Stienen Man?
In het eerste hoofdstuk van het boek Vrijdenken & humanisme in Nederland; 40 plekken van herinnering, schrijft Van der Tuuk dat de dood van Bonifatius in 754 bij Dokkum geen roofmoord was maar het gevolg van zijn zeer gewelddadige inval in Friesland om hen te kerstenen. Hoe kan het dat iemand die de Friese cultuur met geweld wilde bestrijden als een heilige door sommige Friezen vereerd wordt? Is dat een vorm van zelfonderdrukking?

Iets soortgelijks is aan de hand met het standbeeld de Stenen Man bij Harlingen. In de sokkel van dit standbeeld worden terecht de Friezen genoemd die hebben gewerkt aan de dijkversteviging. In mijn achtste vlogbericht, Friezen uitvinders poldermodel, beschrijf ik de doelmatige Friese strijd tegen het water en het poldermodel dat zich zo ontwikkelde. Iets om trots op te zijn. Hoe kan het dat sommige Friezen nog steeds denken dat wij de Spaanse stadhouder Casper de Robles daarvoor dankbaar moeten zijn? Zelfonderdrukking?

Guldensporenslag 1302 & Slag bij Warns 1345
In Vlaanderen is de Guldensporenslag op 11 juli 1302 bij Kortrijk een nationale feestdag die uitbundig gevierd wordt. In Friesland wordt de Slag bij Warns op 26 september 1345 veel ingetogener gevierd. Kan het zijn dat de relatief geringere onderdrukking van het Fries door Nederlandstaligen heeft geleid tot een wat minder weerbare houding dan bij de Vlamingen die fel onderdrukt werden en worden door Franstaligen? En heeft dat minder onderdrukte zelfbewustzijn er toe geleid dat men in Friesland minder behoefte had aan helden en Reuzen vergeleken met Vlamingen? En hoe kan het succes van de Reuzen tijdens de viering van Europese Culturele Hoofdstad Leeuwarden/Fryslân 2018 verklaard worden?

Zelfbewustzijn tegenover onderdrukking
In mijn Tresoar-lezing vergeleek ik de Friese beweging met de humanistische en de homo/lesbische bewegingen. Alle drie streven naar gelijkberechtiging door middel van sterke en open identiteiten. Alle drie staan open voor nieuwkomers en voor diversiteit.

De Vlaamse bewegingen in Frankrijk en België hebben een andere geschiedenis. Daarin stond de stamverwantschap centraal en werden nieuwkomers vaak als bedreiging gezien. Dat heeft de doelmatigheid van die bewegingen in de afgelopen eeuwen geen goed gedaan. Inmiddels gaan zij meer met de tijd mee. De Reuzen waren middelen om hun historisch zelfbewustzijn te versterken tegen de vaak overweldigende Franstalige onderdrukking in.

De positieve ontvangst van de Reuzen in Friesland moet echter niet gezien worden als een simpele kopie van de Reuzen in Vlaanderen. Een belangrijk verschil is de indrukwekkende samenwerking die nodig was om de Reuzen in Friesland te doen voortbewegen. Dat sluit uitstekend aan bij het historische poldermodel waarin gelijkwaardige samenwerking uit welbegrepen eigen belang centraal stond en staat. Het vreedzame Friesland vierde zo zijn open identiteit en zag de Reuzen niet als een bedreiging. Die positieve houding tegenover een 'vreemde' culturele uiting bestond niet altijd. Zie hierover een volgend blogbericht.





Naschrift. Friesland
Het best bekeken blogbericht over Friesland blijft nummer 33 over de Friese taalvrede. Binnen deze groep zijn ook veel bekeken de blogberichten nummer 21 over It wrede paradys, 9 over Vlaanderen & Friesland, nummer 114 over Identiteit als keuze, nummer 81 over de Fryske taalfrede, nummer 258 over Vreedzaam Friesland (2)  (de grootste stijger in deze groep), nummer 143 over Friesland in mijn memoires, nummer 109 over de Fryske taalfrede op 'e nij bedrige, nummer 150 over Nexit? Fryslânexit!, nummer 176 over Friezen uitvinders poldermodel en nummer 175 over Frieslands 'iepen mienskip' . Zie voor een recent blogbericht over onder andere Friesland nummer 224 over # MeToo (5) #IkOok (2) Een zwarte man als dader? (met name over de beruchte 'slag om Dokkum').

De Fryske webside It Nijs.frl besteedde aandacht aan mijn blog, onder andere door in het Fries vertaalde blogberichten te plaatsen: Divagedrach tsjin Swarte Pyt wurket averjochts, Fryslân yn myn tinzen en Nexit? Fryslânexit! Een leuke manier om Fries te leren lezen...


Naschrift. Vlogberichten
Inmiddels zijn dertien vlogberichten verschenen:
1. Aanleiding memoires Rob Tielman, (het op twee na meest bekeken vlogbericht)
2. Boerkini's welkom op het naaktstrand, (het op een na meest bekeken vlogbericht)
3. Homo(zelf)haat,  
4. Tegen homoporno en voor homo-erotiek, (het meest bekeken vlogbericht)
5. Geweld en preutsheid in de VS,
6. Nederlandse en puriteinse tradities in de VS,
7. Frieslands 'iepen mienskip', (het meest bekeken Friese vlogbericht)
8. Friezen uitvinders poldermodel,
9. Atlas van Friesland,  
10. Homoseksualiteit en homocultuur, (het op drie na meest bekeken vlogbericht)
11. Internetdating homo's en beeldvorming,
12. Misverstanden rond Europese Unie en
13. Humanisme is niet het bestrijden van godsdienst.