zaterdag 11 juli 2015

101. American Democracy 101

Het getal 101 betekent in Engelstalige landen: inleiding in basiskennis. Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft op 26 juni 2015 het huwelijk opengesteld voor paren van gelijk geslacht in de gehele Verenigde Staten. De discussie hierover heeft laten zien dat een les in democratische  grondrechten geen kwaad kan. Ik vat die les hieronder kort samen.

Democratie is geen dictatuur van de meerderheid
Het is een veel voorkomend misverstand dat iets democratisch is als een meerderheid beslist heeft. Zo is Hitler aan de macht gekomen en dat was bepaald geen democraat. En dan zwijg ik nog maar over Poetin. Echte democratie gaat uit van het beginsel dat mensen zelf zin en vorm mogen geven aan hun leven zolang zij de mensenrechten van anderen niet schenden. Verboden op homoseksualiteit en homo/lesbische relaties zijn derhalve in strijd met de mensenrechten en ondemocratisch. De VS zijn op dit punt een echte democratie gebleken. Maar er valt nog veel te doen want in nog altijd 29 van de 50 Amerikaanse staten kan men ontslagen worden wegens homoseksualiteit.

Rechters zijn geen loopjongens
De scheiding der machten (trias politica) is wezenlijk voor een democratie. Dat betekent vooral dat de wetgevende macht (de volksvertegenwoordiging), de uitvoerende macht (de regering) en de rechtsprekende macht hun eigen bevoegdheden hebben. Rechters toetsen de wetten zonder dat de andere machten zich daarmee mogen bemoeien. De openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht door rechters is geheel in overeenstemming met het grondrecht op gelijke behandeling en dus niet ondemocratisch zoals tegenstanders in de VS betogen. Bovendien blijkt een ruime meerderheid van de Amerikaanse bevolking er voor te zijn.

Scheiding kerk en staat
Een andere belangrijk onderdeel van een democratie is de scheiding van kerk en staat. Omdat alle burgers gelijk zijn voor de wet, mogen godsdienstigen andersdenkenden niet de wet voorschrijven. Velen denken dat vrijheid van godsdienst betekent dat godsdienstigen naar hartenlust andersdenkenden mogen discrimineren. Wat vrijheid van godsdienst wordt genoemd is juridisch in internationale verdragen een vrijheid van zowel godsdienst als van andere levensovertuigingen. Helaas werken veel godsdienstsociologen er aan mee om te verhullen hoeveel mensen een ongodsdienstige levensovertuiging zoals het humanisme aanhangen. Vrijheid van godsdienst is ook de vrijheid om geen godsdienst te hebben.

Zelfbeschikkingsrecht van homo's en lesbo's is niet in strijd met de godsdienstvrijheid omdat niemand gedwongen wordt met iemand van het eigen geslacht te trouwen. Het misbruik van de vrijheid van godsdienst om homoseksualiteit en homo/lesbische relaties te verbieden is wel in strijd met het menselijk zelfbeschikkingsrecht. En bovendien ook een gevaar voor de godsdienstvrijheid zelf want wie homoseksualiteit mag verbieden mag ook godsdienst verbieden. Beide zijn een aantasting van het zelfbeschikkingsrecht van mensen. Nogal wat godsdienstige Amerikanen schijnen dat te zijn vergeten.

Homohuwelijk bestaat niet
In de Nederlandse media heeft men het nog steeds over het homohuwelijk terwijl dat helemaal niet bestaat. Het gaat om één en hetzelfde huwelijk dat voor alle paren is opengesteld, ongeacht hun geslacht. In het Engels wordt daarom steeds meer gesproken over marriage equality ofwel huwelijksgelijkberechtiging. Het gaat sinds het begin in Nederland op 1 april 2001 nu om meer dan twintig landen en het aantal is groeiende. Hopelijk wordt het goede Amerikaanse voorbeeld binnenkort gevolgd in landen als Australië en Thailand.

Discriminatie op grond van geslacht, niet van seksuele voorkeur
Juridisch gezien gaat het hier om een opheffing van discriminatie op grond van geslacht. Men stond aan een man wel toe om met een vrouw maar niet om met een man te trouwen. De staat gaat niet na wat de seksuele voorkeur van de betrokkenen is. Zo komt het veel voor in landen waar geen huwelijksgelijkberechting bestaat dat een homo met een lesbo trouwt om de maatschappelijke druk te omzeilen terwijl beiden met iemand van het eigen geslacht een seksuele relatie hebben. Landen die zich verzetten tegen de openstelling van het huwelijk handelen dus in strijd met hun eigen wetgeving tegen discriminatie op grond van geslacht.

Waarom is het zo snel gegaan?
De strijd voor gelijkberechtiging door de homo/lesbische beweging gaat om liefde van twee mensen voor elkaar. Niet om het opdringen van iets aan anderen. Dat doen tegenstanders wel. De homo/lesbische beweging heeft geen aanslagen gepleegd en kent geen terroristen. Door uit de kast te komen, werden de meeste mensen er zich van bewust dat iedereen een of meerdere homo's en lesbo's kende, soms ook de eigen (klein)kinderen. Homo/lesbische demonstraties verliepen vreedzaam. Als er al sprake was van geweld dan kwam dat door de tegenstanders.

Waarom voelen tegenstanders zich bedreigd?
In de Amerikaanse discussie werd door vele tegenstanders betoogd dat door de openstelling van het huwelijk hun eigen huwelijk in gevaar zou komen. Dat is een vreemde redenering. Daaruit zou kunnen blijken dat sommige tegenstanders kennelijk vrezen dat hun partner verdrongen homoseksuele gevoelens heeft. Of slaat het op hun eigen onderdrukking van die gevoelens? Juist in Amerika is al vaak gebleken dat de felste bestrijders van homorechten zelf stiekem homo bleken te zijn.

Waar blijft de Europese Unie?
Nu de Verenigde Staten om zijn, is het wachten op de Europese Unie en in het bijzonder op grote landen zoals Duitsland, Italië en Polen. De volgende Europese landen stelden het huwelijk al open: Nederland (2001), België (2003), Spanje (2005), Noorwegen (2009), Zweden (2009), Portugal (2010), IJsland  (2010), Denemarken (2012), Frankrijk (2012), Engeland, Wales en Schotland (2014), Luxemburg (2015), Slovenië (2015), Ierland (2015) en Finland (invoering in 2017).

Er ontstaat grote rechtsongelijkheid als in deze landen gesloten huwelijken niet erkend worden in andere Europese landen. Bovendien verbieden de lidstaten van de Europese Unie discriminatie op grond van geslacht en dat betekent juridisch dat het huwelijk opengesteld moet worden voor paren van gelijk geslacht!






COC vraagt Eurocommissaris Frans Timmermans om te komen tot een Europees beleid voor LHBTI. Het Europese Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg heeft Italië veroordeeld omdat dit land geen wettelijke erkenning verleent aan relaties van mensen van het zelfde geslacht.

In de Verenigde Staten heeft de gezaghebbende federale Equal Employment Opportunity Commission bepaald dat discriminatie op grond van homoseksualiteit een vorm is van discriminatie op grond van geslacht. Dit kan een reden zijn om de wettelijke achterstelling aan te pakken. 

Een Nederlander die veel in de Verenigde Staten verblijft, schrijft: "Mooi stuk. Je weet altijd weer op een heldere en nuchtere manier de zin van de onzin te scheiden."

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.