zaterdag 14 september 2013

11. Frankrijk & Nederland

Enkele Nederlandse lezers vroegen mij hoe het toch komt dat mijn blog wereldwijd gelezen wordt. Dankzij de gastcolleges Nederlands, die ik in veel landen gegeven heb, wist ik al langer dat Neerlandistiek voor veel buitenlanders een geliefd vak is. Mij is ook gebleken dat de meeste Nederlanders geen idee hebben hoeveel studenten Nederlands er buiten de Nederlandstalige landen zijn. Daarom een paar cijfers op een rijtje, met dank aan de Nederlandse Taalunie.

Buiten Nederland, België en Suriname wordt in 40 landen aan 175 universiteiten Nederlands gegeven door 700 docenten aan 15.000 studenten. Aan 400.000 scholieren wordt door 600 leraren Nederlandse lessen gegeven op scholen voor basis- en voortgezet onderwijs. Het grootste aantal scholieren (23.000) is te vinden in de Duitse deelstaten die aan ons land grenzen: Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. In het van oorsprong deels Nederlandstalige Noord-Frankrijk (Nord en Pas-de-Calais) zijn dat 7.000 scholieren. En dat brengt mij op het gegeven dat mijn blog in Frankrijk vrijwel niet gelezen wordt. Zelfs minder dan in Servië, maar daar ontmoette ik dan ook ooit een levendige opleiding Neerlandistiek.

De onkunde over Nederland in Frankrijk is groot. Dat blijkt alleen al uit het hardnekkige verschijnsel om over Hollande en Hollandais te spreken waar Pays-Bas en Néerlandais de juiste woorden zijn. Veel Fransen denken dat Nederland tot Scandinavië behoort. Ik ben het met Maarten van Rossem eens dat daar sociaal-cultureel iets voor te zeggen valt maar aardrijkskundig slaat het nergens op.

De hardnekkige Franse weerstand tegen de openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht wijst er al op dat de homo/lesbische beweging in Frankrijk weinig voorstelt vergeleken met Nederland en (inderdaad) Scandinavië waar homo's en lesbo's onderling goed samenwerken, iets wat men over Frankrijk helaas niet kan zeggen. Nederland heeft weigerambtenaren die het opengestelde huwelijk niet willen sluiten. Frankrijk had weigerburgemeesters maar daar komt een einde aan.

Maar ook in de humanistische beweging is Frankrijk een buitenbeen. Waar in onder andere Nederland, België, Duitsland, Engeland en met name Noorwegen de humanistische beweging een volwaardig ongodsdienstig alternatief biedt voor de kerken, is dat in Frankrijk allerminst het geval. Ik herinner mij dat ik in de jaren tachtig en negentig in Parijs verketterd werd in intellectualistische vergaderingen van de Union Rationaliste en van anticlericale vrijmetselaars omdat ik als voorzitter van het Nederlandse platform openbaar onderwijs CBOO verdedigde dat onze openbare scholen de keuzevakken godsdienst en humanistisch vormingsonderwijs aanbieden. Dat de neutralistische Franse openbare scholen daarmee de door islamistische fundamentalisten gedomineerde koranscholen bevorderen (met alle dramatische gevolgen voor veel Franse voorsteden) vonden deze dogmatische intellectuelen minder belangrijk. Dogma gaat daar voor de praktische gevolgen.

Diezelfde Franse dogmatici hebben bij de Franse filosoof Foucault (1926-1984) geleid tot een antihumanistisch misverstand dat ik in mijn Socrateslezing 1990 heb ontrafeld: Humanisme onder kritiek . Helaas werd de man die de vrijheid van de Verlichting trachtte te ontmaskeren zelf het tragische symbool van de onvrijheid als verborgen homoseksueel met een dubbelleven die aan aids overleed.

Ik heb het Nederlandse taalonderwijs in  Frans-Vlaanderen altijd gesteund. Maar de Vlaamse beweging heeft daar, meer nog dan in Belgisch-Vlaanderen, in het verleden de strategische fout gemaakt de taalstrijd te koppelen aan de pogingen van de katholieke kerk om de Verlichting te bestrijden in plaats van, zoals in Friesland, bondgenootschappen te sluiten met liberale, sociaal-democratische en andere emancipatiebewegingen. Mochten er Frans-Vlamingen zijn die mijn blog lezen: laat het mij weten!


Zie voor het vervolg: Handicapé par la francophonie.

www.lesamisduneerlandais.overblog.com

Noord-Franse regio wil meer doen voor het Nederlands

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.