zaterdag 23 november 2013

21. It wrede paradys

Landverhuizen is van alle tijden en plaatsen. De meeste mensen en maatschappijen zijn kort van geheugen waardoor het wiel telkens weer opnieuw uitgevonden moet worden. Mijn eigen 'landverhuizing' was tien jaar geleden van de Hollandse Randstad naar het voor Hollanders verre Friesland. Gelukkig hebben de meeste Friezen meer besef van hun eigen geschiedenis dan de meeste Hollanders waardoor landverhuizers in Friesland meer welkom zijn dan vrijwel overal elders. Dankzij mijn Friese vriend had ik Friesland de afgelopen veertig jaar al vele malen bezocht dus wist ik waar ik aan begon en kon ik de taal al goed verstaan. Dat voordeel hebben veel landverhuizers niet en daarom gaat het vaak mis, zoals we aan het opkomend populisme in Europa kunnen merken.

Zo had ik Simmer 2000 al meegemaakt toen Friezen om útens uit alle hoeken van de wijde wereld weer op bezoek kwamen in hun heitelân. Na de Tweede Wereldoorlog voelden vele Friese jongeren bij gebrek aan werk zich gedwongen om te verhuizen naar hoofdzakelijk Australië, Brazilië, Canada, Nieuw Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid Afrika. Zoals Geert Mak beschrijft in zijn boek Hoe God verdween uit Jorwerd  namen werktuigen het werk uit handen van landarbeiders die daardoor overbodig werden. Hylke Speerstra heeft in zijn boek It wrede paradys de wederwaardigheden van Fryske lânferhuzers beschreven. Mij viel op dat de betrokkenheid van en met hen in Fryslân groter was en is dan tussen de overige Nederlandse emigranten en Nederland. Hoe komt dat?

De Nederlandse Gouden Eeuw werd in belangrijke mate mogelijk gemaakt door Joden die vluchtten uit Spanje en Portugal, door Vlamingen, Brabanders en Walen die vluchtten uit de zuidelijke Nederlanden en door Hugenoten die vluchtten uit Frankrijk. Allemaal waren zij slachtoffers van katholieke onverdraagzaamheid die zo onbedoeld bijdroeg aan een voor die tijd ongekende verdraagzaamheid in de noordelijke Nederlanden. Het samengaan van gedeelde vrijheidsstrijd en welvaart door wereldhandel maakte de Gouden Eeuw mogelijk.

Landverhuizers die nu alleen maar naar Nederland komen voor geldelijk gewin en die waarden aanhangen die strijdig zijn met mensenrechten vormen geen verrijking maar een bedreiging voor de ontvangende samenleving. Daarom is het belangrijk dat het land van aankomst een sterke open identiteit heeft en vanaf het begin duidelijk maakt binnen welke randvoorwaarden men welkom is. Anders dan in de rest van Nederland heeft Friesland verhoudingsgewijs weinig gastarbeiders binnengehaald en meer vluchtelingen opgevangen die elders vervolgd werden. Door een grotere spreiding over de 400 kleine dorpen werd bovendien voorkomen dat de nieuwkomers (zoals het geval was in de grote steden in de Randstad) elkaar in afzondering gingen opzoeken.

Friesland onderscheidt zich in nog meer opzichten van de rest van Nederland. Juist als kleine minderheid van 650.000 Friezen te midden van 23 miljoen Nederlandstaligen (in Vlaanderen en Nederland) weegt het behoud van de eigen identiteit heel zwaar. Niet in de vorm van vreemdelingenhaat maar door op te komen voor het recht van een minderheid zelf zin en vorm te geven aan de eigen taal en cultuur zolang men andere mensen in hun zelfbeschikking niet aantast.

Zo is het belangrijk dat iedereen in Friesland de taal leert verstaan en de plaatselijke omgangsvormen respecteert. Zie bijvoorbeeld de leuke Inburgeringsgids voor Hollanders: nieuwefriezen.nl van Marja Boonstra. Afkomstig uit Holland ben ik mij steeds meer gaan schamen voor mijn vroegere landgenoten sinds ik in Friesland woon. Sommige Hollandse toeristen gedragen zich onbeschoft en behandelen Friese dorpsbewoners soms alsof ze achterlijk zijn. Als deze Hollanders "dat Friese boerentaaltje" trachten na te bootsen dan doen ze een Saksische tongval na waaruit alleen maar blijkt dat zij zelf achterlijk zijn en bijvoorbeeld nog nooit naar de mooie cd Sielesâlt met Friese fado's van Nynke Laverman geluisterd hebben. Dat wordt mede veroorzaakt door de landelijke radio en televisie die de tweede rijkstaal, het Frysk, veel te weinig aandacht geven

De onderlinge betrokkenheid (mienskip ofwel gemeenschapszin) is in Friesland groot en dat verklaart zowel de behoefte om in verbinding te blijven met Friezen om utens als de welkome ontvangst van nije Friezen zoals ik. In de grote steden van de Randstad is vaak verdraagzaamheid verworden tot onverschilligheid en dat tast de gemeenschapszin aan.

Onder de niet-Friese Nederlanders die in de negentiende en twintigste eeuw emigreerden naar landen als Australië, Canada, Nieuw Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid Afrika is sprake van wisselende betrokkenheid met Nederland. In blogbericht 15 van 12 oktober 2013 heb ik al beschreven dat Amerikanen van Nederlandse afkomst in Nieuw Amsterdam en Nieuw Nederland zich al eeuwenlang zich betrokken voelen bij hun land van herkomst. Dat is ook het geval met de ruim 300.000 leden van de vroegere Dutch Reformed Church in de VS en Canada. De ruim vijf miljoen Dutch Americans vormen in de VS een herkenbare groep.  En aan universiteiten in New York, Albany, Berkeley, Los Angeles en Denver kan Nederlands gestudeerd worden. In Canada is dat ook het geval in onder meer Toronto, Edmonton en Waterloo.

Voor Zuid Afrika verwijs ik naar mijn blogberichten 13 en 14 van 28 september en 5 oktober 2013. De Nederlandse emigranten konden daar makkelijk integreren met de 7 miljoen Zuid Afrikanen die Afrikaans als moedertaal hebben. Er zijn veel universiteiten waar Nederlands gestudeerd wordt (zoals in Kaapstad, Stellenbosch en Johannesburg); deze onderhouden goede banden met universiteiten in Nederland en Vlaanderen.

Opvallend genoeg is dat niet het geval in Australië en Nieuw Zeeland. Daar wonen 300.000 Australiërs en 100.000 Nieuw-Zeelanders van Nederlandse afkomst maar aan geen enkele universiteit kan daar Nederlands gestudeerd worden. Mij was al opgevallen dat tussen de duizenden lezers van dit blog vrijwel niemand in Australië of Nieuw Zeeland te vinden is. Zou dit wijzen op een gebrek aan betrokkenheid met het land van herkomst? En zo ja: hoe is dit verschil met de andere emigratielanden te verklaren? Dit is dus een oproep aan "down under" om te reageren!


Zie voor Fries nieuws wereldwijd: It Nijs.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

zaterdag 16 november 2013

20. No Dutch please!

In blogbericht 15 van 12 oktober 2013 schreef ik over enkele hardwerkende New Yorkers die de (door de Engelsen weggestopte) Nederlandse oorsprong van de Verenigde Staten na eeuwen bevooroordeelde geschiedschrijving weer goed zichtbaar hebben gemaakt: Nieuw Amsterdam en Nieuw Nederland. In mijn verzameling oude historische atlassen zitten voorbeelden van Engelse uitgaven die op soortgelijke wijze het wereldwijde Nederlandse verleden hebben veronachtzaamd.

Ook veel Nederlanders weten weinig van de vaderlandse geschiedenis overzee. Zo weten de meesten niets of weinig over Nederlands Brazilië terwijl dat in Brazilië zelf veel beter bekend is. Ook onbekend is bij de meeste Nederlanders dat eeuwenlang ten westen van Nieuw Zeeland het eveneens door Nederlanders ontdekte Nieuw Holland ofwel Australië op kaarten te vinden was. En vrijwel niemand in Nederland kent nog de geschiedenis van Nederlands Formosa ofwel het huidige Taiwan.

In eerdere berichten besteedde ik aandacht aan de voormalig Nederlandse gebieden België en delen van Noord-Frankrijk, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. In dit bericht beperk ik mij (in alfabetische volgorde) tot landen die door Nederland zijn afgestaan aan Groot Brittannië.

Delen van hedendaags Ghana (ofwel de Nederlandse Goudkust) waren Nederlands van 1598 tot 1872. Mede door de rol van Nederland in de slavernij is over deze voormalige kolonie het een en ander bekend. Maar er is vaak sprake van onjuiste beeldvorming. Amsterdam zou zijn welvaart aan de slavernij te danken hebben, terwijl de handel in goederen en diensten veel belangrijker was. Nederland zou een grote rol in de handel in slaven gespeeld hebben, terwijl het maar om enkele procenten gaat. Slavernij zou vooral door Europeanen gepleegd zijn, terwijl ook belangrijke daders Afrikanen en Arabieren waren. En slavernij zou een zaak uit het verleden zijn, terwijl die (vooral in islamitische gebieden) nog steeds voorkomt. In de negentiende eeuw wierf het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger hier soldaten, de zwarte Hollanders: Belanda Hitam.

Het westelijk van Suriname gelegen Guyana is een duidelijk voorbeeld van een voormalig Nederlands overzees gebied waarvan de Nederlandse geschiedenis van 1600 tot 1814 in vergetelheid is geraakt door het beleid van de Britse koloniale opvolger. Zo werd de naam van de hoofdstad Stabroek veranderd in Georgetown maar gelukkig is de plaatsnaam New Amsterdam hier nog wel bewaard gebleven. De universiteit van Leiden is begonnen de vergeten geschiedenis van Berbice, Essequebo en Demerery te onderzoeken. De naam Berbice heeft in Nederland nog enige bekendheid dankzij de gelijknamige buitenplaats te Voorschoten en de uitdrukking iemand naar de barbiesjes wensen (iemand naar de hel wensen) hetgeen duidelijk maakt hoe weinig geliefd dit overzees gebied was.

Heel belangrijk is de vergeten geschiedenis van Nederlands India. Het mooi uitgegeven boek van Van der Pol: De VOC in India, een reis langs Nederlands erfgoed in Gujarat, Malabar, Coromandel en Bengalen (Zutphen, 2011) heeft een breder publiek bereikt. Ook hier heeft de Britse koloniale opvolger het belang van de Nederlandse geschiedenis van 1605 tot 1825 in India zoveel mogelijk gekleineerd. Een hedendaags voorbeeldje van de gevolgen daarvan is de website Dutch India dat gelukkig wel een duidelijke kaart geeft, waaruit de omvang van de Nederlandse invloed alsnog blijkt. De belangstelling voor de Vereenigde Oostindische Compagnie V.O.C (en dus ook voor Nederlands India) is de laatste tijd gestegen. Gelukkig kan sinds kort Nederlands gestudeerd worden in New Delhi zodat hopelijk de aandacht voor deze bijna vergeten geschiedenis ook in India toeneemt.

Veel Nederlandse gebieden in Azië gingen verloren door het Verdrag van Londen uit 1824 in ruil voor de Britse erkenning van Nederlands Oost Indië. Daarmee kwam ook een einde aan de Nederlandse bezittingen in wat nu Maleisië en Singapore is. Over de Nederlandse tijd van 1641 tot 1825 zijn in de stad Malakka nog wat sporen te vinden maar in de rest van Maleisië en Singapore ontbreekt wetenschappelijke aandacht voor het Nederlands en de Nederlandse cultuur. Wederom een voorbeeld van de gevolgen van Britse veronachtzaming van alles wat Nederlands was en is.

Nederlanders ontdekten het eiland Mauritius in 1598 en zij vernoemden het naar prins Maurits. Het eiland bleef Nederlands tot 1710, Frans van 1721 tot 1810 (als Ile de France) en vervolgens Brits na 1810. Zij noemden het eiland weer Mauritius en mede dankzij die naam bleef de Nederlandse tijd in het bewustzijn van de eilanders leven. In 1998 werden 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Mauritius herdacht, werden resten van het  V.O.C.-fort Frederik Hendrik opgegraven en werden postzegels ter herdenking uitgegeven. In Nederland kreeg Mauritius ook bekendheid door het al dan niet door de Nederlanders veroorzaakte uitsterven van de loopvogel Dodo.

Sri Lanka was als Ceylon van 1638 tot 1796 Nederlands. Dankzij nog bestaande gebouwen, de zelforganisatie van de Dutch Burghers en de overblijfselen van het oudvaderlands recht zijn er nog resten uit het Nederlandse tijdperk te vinden. Maar ook in Sri Lanka ontbreekt het aan wetenschappelijke belangstelling voor het Nederlands en de Nederlandse cultuur als gevolg van het Britse gebrek aan waardering voor alles wat Nederlands was en is. Het Britse bewind leidde tot de invoering van "winner takes all" (democratie als dictatuur van de meerderheid). Hierdoor werd  stelselmatig de Tamil-minderheid achtergesteld, met de bekende noodlottige gevolgen van tientallen jaren lange burgeroorlogen.

Standaardwerken als dat van Temminck Groll, The Dutch Overseas; Architectural Survey; Mutual Heritage of four Centuries in three Continents (Zwolle, 2012), en van Ron van Oers, Dutch Town Planning Overseas during VOC en WIC Rule (1600 - 1800) (Zwolle, 2000) stemmen weemoedig over wat er verloren is gegaan of dreigt te gaan aan Nederlandse overzeese cultuur. Maar dat is niet alleen te wijten aan bovengenoemd gebrek aan Britse waardering voor Nederlandse cultuur.

Onlangs werd bekend dat UNESCO dreigt de mooie historische binnenstad van Paramaribo vanwege verwaarlozing te schrappen van de werelderfgoedlijst. Tijdens mijn bezoek aan Suriname enkele jaren geleden schrok ik al van het slechte onderhoud. Uit sommige overheidsgebouwen groeiden zelfs bomen uit de dakgoten. Op een van de gebouwen stond de tekst: "In God we trust". Dat schept weinig vertrouwen in de toekomst!



Naschrift: zie voor een ander vergeten Nederlands overzees gebied de vroeger Nederlandse Maagdeneilanden

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

zaterdag 9 november 2013

19. "No sex please, we're British!"

Vanaf het begin van mijn blog op 6 juli 2013 kwamen de meeste buitenlandse lezers uit Rusland. Tot mijn bericht op 3 augustus 2013, dat blijkbaar voor de homohatende Russische geheime dienst te onthullend was. Vanaf die dag werd mijn blog in Rusland geblokkeerd. Sindsdien kwamen de meeste lezers uit de Verenigde Staten, van het vasteland van West-Europa en uit Zuid-Afrika. Een opvallende afwezige was tot voor kort het Verenigd Koninkrijk. Hoe zou dat komen?

Op grond van mijn bericht van 26 oktober 2013 zou het kunnen lijken dat men vanuit het Engels een negatieve houding meekrijgt tegenover het Dutch. Maar dat klopt niet als ik kijk naar mijn honderden lezers in de Verenigde Staten. Of zou er nog altijd onder Britten weerstand bestaan tegen openlijke homoseksualiteit, al is dat niet zo erg meer als tijdens het proces in 1895 tegen Oscar Wilde? Door dat proces kreeg een Engelse uitdrukking voor homoseksualiteit bekendheid: "the love that dare not speak its name". In Groot Brittannië stond tot 1861 de doodstraf op seks tussen mannen en daarna bleef homoseks (ook tussen volwassenen) strafbaar tot 1967. In Nederland eindigden al deze straffen in 1811 met dank aan de Franse en Bataafse Revoluties.

In de toenmalige Britse wetgevingsdiscussie speelde het begrip sodomy een belangrijke rol. Het is een onterechte verwijzing naar het bijbelverhaal over Sodom en Gomorra want dat gaat niet over homoseksualiteit maar over schending van het gastrecht door verkrachting.  Zie mijn hoofdstuk: "Homoseksualiteit als toetssteen: islam, christendom en humanisme onderling vergeleken" in: Bert Gasenbeek en Floris van den Berg (red); Rob Tielman, een begeesterd humanist", uitgegeven door Uitgeverij Papieren Tijger (Breda 2010). 

Ruim twintig jaar geleden heb ik onderzoek gedaan naar de sociale en juridische positie rond homoseksualiteit in alle landen ter wereld. Zie de World Survey on the Social and Legal Position of Gays and Lesbians; in: The Third Pink Book; Buffalo NY, 1993; 247-342. Een belangrijke bevinding was dat anti-homoseksuele wetgeving vooral te vinden was in dertig landen met een islamitische meerderheid (in negen landen gepaard gaand met de doodstraf!) en in veertig landen die de homovijandige wetgeving uit Groot Brittannië in koloniale tijden opgelegd hadden gekregen.

Ik heb mijn onderzoeksgegevens nog even gelegd naast een hedendaags overzicht van homo/lesbische rechten per land en dan blijkt dat de volgende landen de van oorsprong Britse strafbaarstelling van homoseksualiteit nog altijd kennen: Antigua, Bangladesh, Barbados, Botswana, Brunei, Birma, Cook Eilanden, Gambia, Ghana, Grenada, Guyana, Jamaica, Kameroen, Kenia, Kiribati, Malawi, Maleisië, Maldiven, Mauritius, Namibië, Nauru, Nigeria, Oeganda, Pakistan, Papoea-Nieuw-Guinea, Saint Lucia, Seychellen, Sierra Leone, Singapore, Solomon Eilanden, Sri Lanka, Soedan, Tonga, Trinidad, Tuvalu, Zambia en Zimbabwe. Het Britse Gemenebest speelt nog steeds een kwalijke rol.  In India is homoseksualiteit eind 2013 weer strafbaar gesteld, en in 2014 werd weer op grote schaal vervolgd. Om nog maar te zwijgen over het inmiddels ingevoerde levenslang in Oeganda, de toegenomen vervolging in Nigeria, Gambia en Zimbabwe, en de dreigende steniging van homo's in Brunei. Ook in (deels Afrikaanstalig) Namibië wordt de homohaat weer aangewakkerd. Datzelfde geldt voor KeniaGhana, Jamaica en Maleisië. De VN heeft kritiek op de ontwikkelingen in Gambia.

Ik herinner mij uit eigen ervaring in de jaren tachtig de homosauna's in Amsterdam en Bangkok waar mannen vrijelijk met elkaar konden omgaan terwijl tegelijkertijd in mannensauna's in de nabij gelegen steden Londen en Singapore de seksuele spanning te snijden was maar waar niets kon gebeuren omdat overal de spionnen van de politie rondliepen.  Die hadden kennelijk niets beters te doen of kwamen wellicht op die manier aan hun trekken. Gelukkig zijn er landen waar homo/lesbische netwerken bij de politie bestaan want die voorkomen een hoop ellende binnen en buiten de politie.

Er zijn enkele voormalige Engelse kolonies die de strafbaarstelling van homoseksualiteit aanvankelijk opgelegd kregen maar later afschaften, hoewel de sociale weerstand daar nog altijd groot is in (delen van) Australië, Canada, India, Nieuw Zeeland, Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Alleen het laatste land heeft van alle bovengenoemde landen net zoals Nederland een landelijk geldende grondwettelijke gelijkberechtiging en openstelling van het huwelijk voor paren van gelijk geslacht. Inmiddels heeft Engeland maart 2014 ook het huwelijk opengesteld maar woedt de homohaat voort in de voormalige Engelse kolonies...

Ik wil niet zwartepieten maar het is wel opvallend dat een hoogleraar mensenrechten uit Jamaica onlangs Nederland beschuldigde van terugkeer naar de slavernij vanwege een traditioneel kinderfeestje maar die, voor zover ik kon nagaan, nog nooit geprotesteerd heeft tegen de moorddadige aanvallen op homo's op haar eigen eiland. (Haar universiteit wilde niet meewerken dus was ik aangewezen op internet om dit uit te zoeken). De Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) heeft zich inmiddels tegen de schending van homorechten uitgesproken.

Ook opvallend is dat vooral de Afrikaanse landen in dit lijstje roepen dat homoseksualiteit een koloniaal westers verschijnsel zou zijn terwijl het juist de aan hen opgelegde Britse homovijandige wetgeving is geweest die een einde wilde maken aan de vele tradities van Afrikaanse (en Aziatische) gelijkgeslachtelijke riten en relaties. En dan heb ik het nog niet gehad over de Amerikaanse fundamentalistische christenen die de homohaat in Afrika, zoals in OegandaNigeria en D.R.Congo, aanjagen. Over kolonialisme gesproken!



De titel "No sex please, we're British!" is ontleend aan een Engels blijspel uit de jaren zeventig.

De International Humanist and Ethical Union heeft terecht gewezen op de wetenschappelijk en ethisch onterechte gronden waarop homoseksualiteit strafbaar wordt gesteld.

Zie hier voor de verdere ontwikkelingen in:  Oeganda.

De VN Mensenrechtencommissie stelt een onderzoek in naar homodiscriminatie. Zie hier de stemverhouding. Ook hier zit de meeste weerstand bij islamitische en Afrikaanse staten alsmede bij Rusland.

Opvallend is dat in homovijandige landen veel naar homoporno wordt gekeken!

De toestand in Nigeria verslechtert.

Een wetenschappelijk rapport waar homohaters veel van kunnen leren in de Daily Maverick van 8 juli 2015.

Een nieuwe, mogelijk gunstige ontwikkeling in  Jamaica. Intussen komen steeds meer Jamaicaanse homovluchtelingen naar Nederland. Op 28 april 2017 werd het voor homoseksuele asielzoekers uit Jamaica makkelijker gemaakt om hier asiel te verkrijgen.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

Op 12 maart 2018 geeft Pink News een overzicht waaruit blijkt dat in het Britse Gemenebest nog een miljard mensen in 37 van de 53 lidstaten lijden onder een homovijandige wetgeving.

Op 6 september 2018 besloot de hoogste rechtbank in India dat homoseksualiteit niet meer strafbaar is.

Zomer 2022 besluit Singapore een einde te maken aan de Engels/koloniale wetgeving om homoseksualiteit strafbaar te stellen

zaterdag 2 november 2013

18. Dangerous stamps!

Dankzij Postzegelblog weten we nu dat in de VS bijna een serie van 15 heel gevaarlijke postzegels was uitgegeven. Op die zegels stonden namelijk sportende kinderen! In de rest van de wereld zou men kunnen denken: wat is daar gevaarlijk aan? Gezien het overgewicht van Amerikaanse kinderen zou je eerder vermoeden dat het gebrek aan lichaamsbeweging een gevaar voor de volksgezondheid is. Verkeerd gedacht: op de postzegels ontbraken namelijk de helmen en de kniebeschermers! Gelukkig heeft de vernietiging van al die zegels een levensbedreigende toestand voorkomen...

We kunnen er om lachen maar eigenlijk is het om te huilen. Tijdens mijn vele bezoeken aan de VS bleef ik mij verbazen over de alom aanwezige smetvrees en de heersende angst om aansprakelijk gesteld te worden. Het begon al met de visumaanvragen waarin tot in de jaren tachtig gevraagd werd of je homo bent. Met dank aan het hoofd van de federale politiedienst FBI, John Edgar Hoover (een levenslang diep in de kast zittende homo) en zijn rechterhand (en kastgenoot) Clyde Tolson. Zoals ik al in mijn bericht van 3 augustus over Rusland heb gesteld: hoe homovijandiger, hoe waarschijnlijker dat iemand zijn eigen gevoelens aan het onderdrukken is.

In dit verband moeten ook Joseph McCarthy en zijn beruchte, later aan aids overleden, rechterhand  Roy Cohn genoemd worden. Hoewel men bij dit paar apart meestal aan hun nietsontziende communistenjacht uit de jaren vijftig denkt, hadden de heren ook hun pijlen op homoseksuelen gericht want zij konden immers gechanteerd worden en waren dus staatsgevaarlijk. (Zie:  McCarthyism, in: Encyclopedia of Homosexuality; NewYork & Londen, 1990.) Om nog maar te zwijgen over de wetenschappelijk bewezen onzin dat homoseksualiteit besmettelijk zou zijn.

In Nederland werd de kromme logica van deze schijnheilige ervaringsdeskundigen in de jaren zestig briljant doorbroken door COC-voorzitter Benno Premsela in gesprek met de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Molly Geertsema: als je open bent over je homoseksualiteit kun je er ook niet mee gechanteerd worden. Zie: Bert Boelaars, Benno Premsela, voorvechter van homo-emancipatie, Bussum 2008, blz. 199. Anders gezegd: niet homoseksualiteit is een veiligheidsrisico maar het verbieden ervan. Iets dat 50 jaar geleden tot Nederland doordrong, nu pas tot de VS en nog steeds niet tot Rusland.

Eenmaal in de VS werd ik overstroomd door reclame voor de heilzaam geachte werking van bacteriëndodende middelen. Zou men in de VS niet weten dat de mensheid zou uitsterven zonder bacteriën? Ik kreeg het vermoeden dat men kinderen het liefst zo lang mogelijk zou opvoeden in couveuses uit angst voor alle besmettingen en mogelijke gevaren die hen zouden bedreigen. Vandaar ook dat hierboven vermelde heilige geloof in helmen en kniebeschermers: er is weinig vertrouwen in het menselijk vermogen om door uitdagingen sterker te worden. Een maatschappij die bestaat uit overbeschermde kinderen is niet weerbaar maar weerloos.

Daar komt de angst bij om aansprakelijk gesteld te worden. Mijn Amerikaanse vrienden bezworen mij om niet in de (volgens hen) slechte Europese gewoonte te vervallen om anderen te helpen als zij in problemen kwamen. Dat zou tot miljoenenclaims kunnen leiden. In Amerikaanse huurauto's had ik weinig aan de achteruitkijkspiegels door de lappen tekst die daarop stonden om onder de wettelijke aansprakelijkheid uit te komen. En dan zwijg ik nog maar over de waarschuwingen om geen levende wezens in de oven of magnetron te stoppen, om niet uit te glijden over mogelijk natte vloeren of mij te branden aan hete bekertjes met koffie of soep. Het is daarom begrijpelijk dat de Amerikaanse gezondheidszorg veel duurder is dan de Europese door alle rechtszaken waartegen artsen zich moeten verzekeren.

Al die smetvrees en angst voor bedreigingen staat op het eerste gezicht in schril contrast met het vrije wapenbezit dat veel meer slachtoffers eist dan alle ongelukken door achteruitkijkspiegels, natte vloeren en hete bekertjes bij elkaar. Maar toch ligt het in elkaars verlengde: wie zich voortdurend bedreigd voelt, durft de deur niet uit zonder zware bewapening. Het ligt voor de hand dat die angst gevoed wordt door alle geweld op televisie en in films. Ik ben vredelievend opgevoed en ik haak af als geweld wordt opgediend. Daardoor kan ik nog maar weinig Amerikaanse films en tv-programma's uit kijken.

De verheerlijking van het geweld in de vermaakindustrie is omgekeerd evenredig met de  publieke verwerping van naakt. Ik herinner mij uit de VS nog een rel rond een kopie van het beeld David van Michelangelo dat volgens omwonenden aangekleed moest worden. Om nog maar te zwijgen van de Amerikaanse acties om koeien en paarden te kleden. Zelfs in het zeer homovriendelijke Provincetown bij Boston werd ik door de politie te paard betrapt bij het naaktzonnen buiten het zicht van iedereen. In Buffalo NY liep ik voor het eerst in mijn leven in de VS een Finse sauna naakt binnen: opschudding alom! In beide gevallen kon ik aan de gevangenis ontsnappen door de onschuldige onwetende Europeaan te wezen waar naaktstranden en bloot in sauna's gebruikelijk zijn, wat gelukkig door enkele Amerikaanse omstanders die Europa bezocht hadden met schroom werd bevestigd.

Dat de puriteinse naakthaat gepaard gaat met grootschalige pornoverslaving was mij al eerder in godsdienstig Nederland opgevallen. Maar dat het publieke taboe op seksualiteit samenhangt met de verslaving aan geweld en aan het vrije wapenbezit, daar kwam ik in de VS pas achter. Zo is het te verklaren dat Facebook wel onthoofdingen laat zien maar geen vrouwen die kinderen de borst geven. Om een boodschap uit de VS aan de VS voor te houden: make love, not war!



Amerikaans filmgeweld is sinds 1950 verdubbeld 

Zie hier een documentaire over de naoorlogse strijd van de Amerikaanse regering tegen homo's.

Begin 2016 heeft de VN postzegels uitgeven ter bevordering van de gelijk behandeling van homo/lesbische minderheden wereldwijd. Onder andere Rusland heeft daar problemen mee.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

zaterdag 26 oktober 2013

17. Disadvantaged by English

Veel mensen denken dat het een voordeel is om in een wereldtaal op te groeien. Toch kan dat ook nadelen hebben. Wereldtaalsprekers voelen vaak de noodzaak niet om andere talen te leren. En eentaligheid is een nadeel vergeleken met veeltaligheid. In een groot aantal landen bestaat de slechte gewoonte om in films en op televisie de oorspronkelijke taal te vervangen door de ingesproken eigen taal. Dat is zeer te betreuren omdat daardoor de mogelijkheid vervalt om dankzij de ondertiteling andere talen te leren verstaan of spreken en om vertalingen op juistheid na te gaan.

Eentaligheid gaat vaak samen met blindheid voor culturele verscheidenheid. Ik herinner mij een homo/lesbische conferentie in Mexico waar ook Spaansonkundige Amerikanen aanwezig waren die de Mexicanen van racisme beschuldigden omdat zij het Spaanse woord negro (zwart) gebruikten dat de Amerikanen als het scheldwoord nigger verstonden. Uit eigen ervaring weet ik dat ongevoeligheid voor taalverschillen in Rusland kan leiden tot het misverstand dat communisme (коммунизм) hetzelfde zou betekenen als het vrijwel gelijk uitgesproken humanisme (гуманизм). En veel Engelstaligen denken dat Sinterklaas en Santa Claus eenzelfde persoon zouden zijn!

Dat eentaligheid met bijbehorende culturele bijziendheid tot vooroordelen kan leiden, heb ik zelf meegemaakt tijdens een rechtstreeks uitgezonden televisiedebat in de VS over het Nederlandse aids-beleid. Ik werd toen door een Afro-American politicus voor een racist uitgescholden vanwege onze needle exchange policy: het beleid om schone naalden te verstrekken aan spuitende gebruikers van drugs. Dat beleid is heel doelmatig gebleken om verspreiding van hiv te voorkomen. In veel landen heeft het verbod daarop tot een dramatische verspreiding van aids geleid. Zijn (op de toestand in de VS gebaseerde) veronderstelling was dat het vooral zwarten zouden zijn die in Nederland drugs spoten, hetgeen niet het geval is, en dat het inwisselen van besmette voor schone naalden het drugsgebruik zou bevorderen, hetgeen evenmin klopt. Zijn idee was dat het verbieden van iets de beste manier zou zijn om het tegen te gaan: een misverstand dat ik veel in de VS ben tegengekomen en niet alleen daar. Eenzelfde misverstand over vermeende preventieve werking bestaat rond de volstrekt ondoelmatige doodstraf.

Talen zijn geen communicerende vaten: meer kennis van één taal leidt niet tot minder kennis van een andere. Integendeel: hoe meer talen men leert hoe makkelijker men andere talen kan leren. En met die nieuwe talen leert men andere culturen kennen. Waardoor het zicht op de eigen cultuur verdiept wordt. Alles bijeen heb ik een jaar van mijn leven in de VS doorgebracht. Daardoor heb ik Nederland beter leren begrijpen. En heb ik ervaren hoe slecht het is om in een land te leven waar mede door hun eentaligheid de meeste mensen niet in staat zijn om verder te kijken dan hun neus lang is. Zo herinner ik mij dat tijdens mijn bezoek aan de Franstalige Canadese stad Montreal dronken jongeren uit de VS de Franstaligen voor domkoppen uitscholden omdat zij geen Engels spraken terwijl daardoor vooral duidelijk werd dat zijzelf domkoppen waren omdat zij niet met een anderstalige omgeving konden omgaan.

Wie de wereldopenheid en het welzijn in Canada vergelijkt met de bekrompenheid, het geweld en de sociaal-culturele armoede in grote delen van de VS, kan zich afvragen of de tweetaligheid van Canada aan een groter welzijn heeft bijgedragen. Wat zou er gebeurd zijn als een Nederlandstalig Nieuw Nederland deel zou hebben uitgemaakt van een tweetalige VS? Bijvoorbeeld zoals het Friestalige Friesland met zijn meer Scandinavisch gerichte cultuur een verrijking voor Nederland was en is?

In de Gouden Eeuw was Nederland een van de machtigste landen ter wereld. In de strijd om die positie over te nemen, werd in Engeland getracht de beeldvorming over Nederland en het Nederlands zo negatief mogelijk te beïnvloeden. Bekend is de gangbare opvatting onder Engelstaligen dat het Nederlands de lelijkste taal ter wereld zou zijn door de g-klank. De meeste Engelstaligen weten niet dat diezelfde klank in heel veel talen voorkomt, van onder andere Arabisch, Duits, Hebreeuws, Perzisch, Pools, Russisch tot Spaans. Helaas weten veel Nederlanders weer niet dat die g-klanken in het Engels vaak als Kh worden geschreven waardoor in Nederland verkeerde, g-loze vertalingen of uitspraken ontstaan rond namen als Ibn Khaldoen, Khadaffi, Khamenei, Khartoem, Khatami, Khomeini en Khrushchev.

De vroeger zo geprezen veeltaligheid in Nederland loopt helaas terug door een toenemende eenzijdige oriëntatie op het Engels als enige vreemde taal waardoor je nu in Nederlandse kranten uit het Engels vertaalde teksten kunt lezen waarin de Danube (de Donau ofwel Duna) door Hongarije zou stromen en de Vistula (de Weichsel ofwel Wisla) door Polen.

Als ik Engels als moedertaal zou hebben dan zou ik mij schamen om het discriminerend taalgebruik rond het op zichzelf al onjuiste woord Dutch dat eigenlijk Netherlandic zou moeten zijn: double Dutch (onzin), Dutch bargain (oneerlijke handel), Dutch build (dik), Dutch comfort (schale troost), Dutch concert (tumult), Dutch courage (dronkenmansmoed), Dutch defense (overgave), Dutch gold (namaakgoud), Dutch kiss (opgedrongen kus), Dutch luck (onverdiend geluk), Dutchman's headache (dronkenschap), Dutchman's land (vermeend land aan de einder), Dutch medley (door elkaar heen praten), Dutch palate (slechte smaak), Dutch praise (vervloeking), his Dutch is up (hij is kwaad), I'm a Dutchman if I do (dat zal ik nooit doen), it's all Dutch to me (ik begrijp er niets van), to dutch (wegrennen) en dan ben ik er nog een aantal vergeten. Het is dat Nederlanders geen ras vormen want anders zouden we Engelstaligen nog van racisme kunnen beschuldigen!


Zie voor een vervolg: No Dutch Please!

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

zaterdag 19 oktober 2013

16. Hans Brinker and a finger in a leaking dike

In de jaren tachtig en negentig heb ik honderden lezingen over Nederland gegeven in de VS. Het was een goede manier om meer te leren over het bijzondere van mijn eigen land. En over de VS vanzelfsprekend. De meeste aanwezigen bij mijn lezingen bleken het verhaal van Hans Brinker te kennen. Velen dachten dat Hans de vinger in een lekkende dijk stak om Holland te redden maar dat is echter in het boek van Mary Mapes Dodge een naamloos zoontje van een sluiswachter. Sprak ik voor een homo/lesbisch gehoor dan leidde mijn woordspeling vaak tot gegniffel maar voor veel Amerikanen is de subculturele betekenis van het woord dike voor lesbo kennelijk onbekend of men hield zich discreet in.

Waarom zegt dit vingerverhaal meer over de VS dan over Nederland? Amerikanen zijn dol op individuele helden die hun land of de wereld redden van de ondergang. Nederlanders geloven meer in polderen: to solve a problem by sharing enlightened self-interests. Het loutere feit dat men het begrip polderen niet kent, verklaart al veel. De VS is gegroeid door pioneers die land veroverden op anderen. Nederland groeide door gezamenlijk een land te ontwikkelen dat grotendeels onder de zeespiegel ligt en door zeevaarders en handelaars die eveneens gezamenlijk de wereldhandel ontwikkelden in 's werelds eerste multinational: de Vereenigde Oostindische Compagnie V.O.C. .

Engels is een wereldtaal geworden door veel landen te bezetten. Nederlands was een handelstaal en men had op een enkele uitzondering na er geen zakelijk belang bij om andere talen te verdringen. Integendeel: het is voor de handel juist goed om veeltalig te zijn en de eigen taal als geheimtaal achter de hand te houden. Zo schakelen mijn partner Herman en ik in het buitenland wel eens over op het Fries als wij vertrouwelijke dingen willen bespreken en we vermoeden dat er Nederlanders in de buurt zijn. Hoewel de Friese taal tussen het Engels en het Nederlands in ligt, leert de ervaring dat de meeste Engels- en Nederlandstaligen het niet onmiddellijk verstaan.

In de vroege Middeleeuwen bewoonden de Friezen de gehele Noordzeekust van wat nu Vlaanderen en Holland is tot in Duitsland en in de laatste duizend jaar tot aan wat nu Denemarken is. De Romeinen beschrijven aan het begin van onze jaartelling dat de Friezen terpen, human made hills, opwierpen tegen hoogwater om er te wonen en het vee te stallen.  Omdat de zeespiegel bleef stijgen begon men rond de lagere gebieden dijken te maken en zo ontstonden de polders, areas below see level surrounded by dikes. Polders konden niet gered worden door individuele vingers in dijken te steken maar alleen door gezamenlijk en planmatig de handen uit de mouwen te steken.

Iedereen zal begrijpen dat dergelijke gebieden alleen tegen het water beschermd zijn als de dijken overal voldoende hoog zijn. Zo ontstond in Nederland een diep geworteld besef van het gemeenschappelijk welbegrepen eigenbelang. Datzelfde besef leefde bij de vele scheepsbemanningen die eeuwenlang de wereldzeeën introkken: ze zaten met z'n allen in hetzelfde bootje. En dat besef werd nog versterkt door het feit dat de kleine Nederlandse staat en cultuur omringd werden (en worden) door grotere en machtige staten en culturen: de Engelse, de Duitse en de Franse.

Het is vanuit die achtergrond goed te verklaren dat de Nederlandse jurist Hugo de Groot, Hugo Grotius, een grondlegger is van het internationaal recht. Wie klein is, heeft baat bij een rechtsorde die de vrijheid van de zwakkeren beschermt. Mij viel op dat in de VS een ander vrijheidsbegrip overheerst: de afwezigheid van regels. De paradox is dat daardoor de vrijheid van de sterkeren groter wordt en die van de zwakkeren kleiner: de wetten van het oerwoud. In een polder en op een schip hebben de sterkeren er belang bij dat iedereen sterk genoeg is om de kleine gemeenschap te helpen verdedigen tegen de veel grotere gemeenschappelijke vijand: het omringende water.

In de ogen van veel Nederlanders leidt de Amerikaanse maatschappij aan een extreem egocentrisme waardoor gemeenschappelijke belangen in gevaar komen. Als velen het eigen wapenbezit als een grondrecht beschouwen dan neemt de maatschappelijke onveiligheid toe. Als men toelaat dat armen geen gezondheidszorg krijgen dan bedreigt dat de gezondheid van de rijken omdat voor iedereen besmettelijke ziekten onvoldoende bestreden worden. Als conservatieve christenen gods water over gods akker willen laten lopen dan steunen zij feitelijk het darwinisme dat zij zo bestrijden: the survival of the fittest.

Dit egocentrisme wordt nog versterkt door het districtenstelsel waarin geldt: the winner takes all. Daardoor wordt democratie opgevat als de dictatuur van de meerderheid. In Nederland, waar eeuwenlang nooit een meerderheidspartij heeft bestaan, wordt echte democratie juist opgevat als de maatschappelijke vormgeving van het beginsel dat mensen zelf zin en vorm geven aan hun bestaan zolang zij het zelfbeschikkingsrecht van anderen niet aantasten.

Americans love to see themselves as the champions of liberty. The actual lack of liberty of the poor, of ethnic minorities, of gays and lesbians eager to marry, of those who want to use recreational drugs or voluntary euthanasia contradicts with the concept of liberty as the human right to determine your own life as long as everybody respects the right to self determination of others. Those who fled the tyranny in other parts of the world shouldn't make the same repressive mistake in the country that helped them out of oppression!



See for more information on the history of Nieuw Amsterdam and New York: The Source of New York's Greatness

See for more information on Dutch influence on the USA: Willem Meiners, The Dutch Touch (2019).


Oktober 2014 werd gevierd dat Nederland en de VS 400 jaar handel met elkaar voeren.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.

zaterdag 12 oktober 2013

15. (Anti) Holland Mania & Nieuw Amsterdam

Al jaren zijn de Verenigde Staten van Amerika hopeloos verdeeld tussen een conservatief christelijk en een progressief vrijzinnig deel van de bevolking. Beide stromingen hebben Nederlandse wortels. Kan beider Nederlandse achtergrond een oplossing bieden om uit de gegroeide Amerikaanse problemen te komen?

De Pilgrim Fathers waren Engelse puriteinse protestanten die van 1609 tot 1620 in de opstandige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verbleven en vervolgens een kolonie in Amerika vestigden. Dit wordt door conservatieve christenen als het begin van de geschiedenis van de VS gezien. In die geschiedschrijving heeft het verblijf in Leiden en het vertrek uit Delfshaven bijna mythische vormen aangenomen. De opstand in de Nederlanden tegen de Spaanse onderdrukking wordt vergeleken met de Amerikaanse vrijheidsstrijd tegen Engelse koloniale uitbuiting. Godsdienstvrijheid, protestantse ethiek, democratie en gemeenschapszin zouden dankzij het verblijf van de Pilgrim Fathers in de Nederlandse republiek ten grondslag liggen aan de VS. En het Leidens Ontzet van 3 oktober 1574 zou model hebben gestaan voor Thankgivings Day om de Amerikaanse eenheid te bevorderen, aldus deze vorm van Holland Mania . Zie voor een overzicht van Hollandliefde rond 1900 in de VS : Atlantic World Holland Mania .

Progressief vrijzinnig, liberal, Amerika ziet haar oorsprong eerder in de Nederlandse aanwezigheid van 1609 tot 1664 in wat toen Nieuw Amsterdam en Nieuw Nederland heette en nu New York en omstreken is. Het is de verdienste van de Holland Society of New York , het New Netherland Institute , Charles Gehring , Janny VenemaAnnette Stott en Russell Shorto dat de door de Engelsen ondergeschoffelde geschiedenis van Nederland in Amerika weer de nodige aandacht krijgt. De meest belangwekkende boeken hierover vind ik: Annette Stott; Holland Mania, the Unknown Dutch Period in American Art and Culture; Woodstock NY 1998, Janny Venema; Beverwijck, a Dutch Village on the American Frontier 1652-1664; Albany 2003, en Russell Shorto; The Island at the Center of the World, the Epic Story of Dutch Manhattan and the Forgotten Colony that Shaped America; New York 2004. De Dutch American invloed op de VS is veel groter dan de meeste Nederlanders beseffen. Zie bijvoorbeeld de lijst van belangrijkste Dutch Americans . Er wonen nu meer dan vijf miljoen Amerikanen van Nederlandse afkomst in de VS. En Nederland is de derde grootste investeerder in de VS.

[ A longtime American friend now living in Johannesburg added: "You might look into the ownership of the Dutch West Indies Company which was rich in another non-conforming group, Jews. Early on Willemstad, Curacao, boasted a large enough congregation to build a replica of the Amsterdam Sephardic synagogue. In 1652/3 it became the departure point for the Jews who arrived in Nieuw Amsterdam as the first seed of Jewish life there."]

Met enkele voorbeelden van de puriteinse invloed in de VS kreeg ik zelf te maken in 1983 toen ik voor het eerst het land wilde bezoeken. Om een visum te krijgen, moest je toen invullen of je homo was en als dat zo was dan werd de toegang tot de VS geweigerd. Ik was uitgenodigd om aan een wetenschappelijke aids-conferentie deel te nemen en ik vroeg toen het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken om advies want ik had geen zin om te liegen en wilde ook niet het land uitgezet worden. Ik kreeg het advies om de vraag niet te beantwoorden en als ik daarover werd ondervraagd te melden dat ik als Nederlands rijksambtenaar volgens mijn regering niet verplicht was die vraag te beantwoorden. Aldus geschiedde en ik mocht er in.

Nadat de vraag naar homoseksualiteit van het visum-formulier verdween, kwam er een vraag naar aids (die overigens pas onlangs is verdwenen). Boston wilde in 1992 een internationale aids-conferentie organiseren waar mensen met aids dus geweigerd zouden kunnen worden! Als toenmalig aids-adviseur van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) heb ik er veel genoegen aan beleefd om er aan mee te werken dat dit aids-congres in 1992 naar Amsterdam werd verplaatst. De VS hebben in de beginjaren van de aids-epidemie op puriteinse gronden grote fouten gemaakt waardoor onnodig miljoenen doden zijn gevallen. Zo mocht ik bijvoorbeeld in de vele Amerikaanse radio- en televisie-interviews die ik daar had over het veel doelmatiger Nederlandse aids-preventiebeleid nooit het woord condoom gebruiken. Seksuele voorlichting is nog steeds op de meeste Amerikaanse scholen taboe waardoor de VS een verhoudingsgewijs veel groter aantal ongewenste zwangerschappen en abortussen heeft dan Nederland.

Eenzelfde averechts gevolg heeft de War on Drugs die even rampzalig is als de beruchte alcohol-drooglegging uit de vorige eeuw.  Beide hebben vooral in het voordeel van de maffia en drugsbendes gewerkt. Bij mijn eerste privé-bezoek aan San Francisco hadden de gastheren een uitstekende maaltijd bereid en na afloop lagen de lijntjes coke al netjes klaar. Zij konden zich niet voorstellen dat ik als Nederlander (uit een land waar toch alles mocht) hiervoor geen belangstelling zou hebben. Ze waren zeer verbaasd te horen dat het drugsgebruik in de repressieve VS verhoudingsgewijs veel groter was (en nog is) dan in liberaal Nederland.

De hedendaagse puriteinse beeldvorming over Nederland zou lachwekkend zijn als het niet zo treurig was om als bejaardenmoordenaars afgeschilderd te worden vanwege ons beleid van vrijwillige euthanasie. Waarom zouden die puriteinen naar het verderfelijke Nederland willen luisteren om uit de Amerikaanse politieke problemen te kunnen komen? Daarover meer in mijn volgende blogbericht. An Anti Holland Mania Cliffhanger!



Zie voor het vervolg: Hans Brinker and a finger in a leaking dike.

See for more information on the history of Nieuw Amsterdam and New York: The Source of New York's Greatness

See for more information on Dutch-American relationships:
The John Adams Institute Amsterdam

See for more information on Dutch influence on the USA: Willem Meiners, The Dutch Touch (2019).


Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.