Al eerder heb ik aangetoond dat in 2016 slechts zo'n derde van de kiesgerechtigden voor Brexit en voor Trump hebben gestemd. Er werd toen voorspeld dat een populismegolf de westerse wereld zou overspoelen. In mijn toen meest bekeken blogbericht 226 toonde ik aan dat dit niet gebeurd is. De kiezers in Nederland gaven als eerste het goede voorbeeld. Daarna gevolgd door de meerderheid van de kiezers in zowel Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland, Oostenrijk, Polen, Hongarije, Italië, Griekenland als Zweden. In onderstaande tekst ga ik na wat de tussentijdse verkiezingen van 6 november 2018 in de VS opleverden.
Wat hebben de tussentijdse verkiezingen in de VS opgeleverd?
Door de vele hertellingen heeft het weken geduurd voor de eindresultaten
bekend werden. Het belangrijkste resultaat is dat de Democraten weer
een meerderheid hebben van zeker 234 zetels tegen zeker 201
Republikeinse zetels in het Huis van Afgevaardigden. Dit waren 194
Democratische zetels tegen 241 Republikeinse zetels. Dat betekent vooral
dat Trump nu geen wetten meer kan laten aannemen zonder de medewerking
van de Democraten. De winst van de Democraten in het Huis van
Afgevaardigden leidde nu tot het hoogste aantal vrouwen ooit, de eerste
twee 'native American'- en de eerste twee islamitische vrouwen.
In
de Senaat was een derde van de 100 zetels verkiesbaar in kiesdistricten
die erg gunstig waren voor de Republikeinen, die hun meerderheid
vergrootten van 51 naar 53 zetels. In de afgelopen tijd is dat voor
Trump een uiterst kwetsbare senaatsmeerderheid gebleken.
In
36 staten werden gouverneursverkiezingen gehouden. De Republikeinen
hebben nu 27 gouverneurs en de Democraten 23, waarvan de eerste
openlijke homoseksuele gouverneur, Jared Polis in Colorado, de meest
opmerkelijke is. Democraten hebben nu in 18 van de 50 staten een
meerderheid. Die 18 zijn gunstig voor Obamacare en legalisatie van
marihuana.
Waarom wilde Trump er een referendum over hemzelf van maken?
Populisten
als Trump zijn dol op referenda omdat die makkelijk te manipuleren
zijn. Zie bijvoorbeeld het Oekraïne-referendum in Nederland dat ik
bespreek in blogbericht 139: Referendum? Schijnvertoning! (1).
Trump probeerde dat door te doen alsof een invasie van
Midden-Amerikaanse vluchtelingen de Amerikaanse grenzen naderde terwijl
die nog vele honderden kilometers te lopen hadden. Door de angst voor
vluchtelingen aan te jagen, hoopte hij de tussentijdse verkiezingen te
winnen. Maar hij had de omvang van zijn eigen achterban overschat. Veel
Amerikanen beseffen dat zij afstammen van vluchtelingen die vroeger door
Amerika opgevangen zijn. Minderheden voelen zich door Trump bedreigd.
Het
niet door hem bedoelde gevolg van zijn polariserende optreden is
geweest dat veel andersdenkenden elkaar hebben opgezocht en een
gemeenschappelijk front tegen Trump hebben ontwikkeld. Trump denkt dat
hij de baas is maar in een echte democratie bestaat een scheiding der
machten waardoor hij steeds weer gecorrigeerd wordt door rechters en
volksvertegenwoordigers. Trump is zo geen onpartijdig staatshoofd van
alle Amerikanen.
De opkomst verklaart veel
Net zoals bij de Brexit vertekent
de lage kiezersopkomst de werkelijke omvang van het populisme. De
laatste keer dat een meerderheid (van 50,4%) stemde tijdens tussentijdse
verkiezingen in de VS was in 1914. Dat record werd dit jaar bijna
bereikt met 49,3%, zo'n 13% meer dan de vorige tussentijdse
verkiezingen. Ter vergelijking: de opkomst in België ligt rond de 95% en
die in Nederland rond de 83%. Bij een lage opkomst bestaat het gevaar
dat populisten trachten naar de macht te grijpen door te doen als zij
"het volk" zouden vertegenwoordigen. Veel media trappen daar bij de
meeste verkiezingen telkens weer in.
Hoe zat dit bij de
verkiezing van Trump? In 2016 waren er 231 miljoen stemgerechtigde
Amerikanen. Er stemden slechts 132 miljoen kiezers. Dat is een opkomst
van 57%. Daarvan stemde een meerderheid van 65.844.954 op Clinton en een
minderheid van 62.979.879 op Trump. Door een te manipuleren stelsel van
districtsgrenzen en van kiesmannen werd een minderheid omgetoverd in
een meerderheid. Trump beweerde bovendien dat er
sprake zou zijn van minstens drie miljoen illegale stemmers maar daarvan
ontbreekt ieder bewijs. Het feit dat slechts zo'n derde van de
Amerikaanse stemgerechtigden op Trump heeft gestemd, ben ik tot nu toe
amper in de Nederlandse media tegengekomen. Daarom neem ik ook dit
bericht op in mijn serie over mediakritiek omdat het populisme in media
overschat wordt.
Naschrift. Mediakritiek
Het best bekeken in deze serie is nummer 226 over Terugblik op 2017: populismegolf gestopt (de grootste stijger in mijn blog). Dat wordt in populariteit gevolgd door de blognummers 80 over de World Press Photo 2014, het nummer 139 over Referendum? Schijnvertoning!, nummer 74 over Valse nichten, nummer 186 Populismegolf gestopt in Nederland, nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie, nummer 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws? (1), nr. 184 over CDA-aanval op zelfbeschikking (1), bericht nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid en nummer 63 over Mediamissers.
Naschrift. Vlogberichten
Inmiddels zijn dertien vlogberichten verschenen:
1. Aanleiding memoires Rob Tielman, (het op twee na meest bekeken vlogbericht)
2. Boerkini's welkom op het naaktstrand, (het op een na meest bekeken vlogbericht)
3. Homo(zelf)haat,
4. Tegen homoporno en voor homo-erotiek, (het meest bekeken vlogbericht)
5. Geweld en preutsheid in de VS,
6. Nederlandse en puriteinse tradities in de VS,
7. Frieslands 'iepen mienskip', (het meest bekeken Friese vlogbericht)
8. Friezen uitvinders poldermodel,
9. Atlas van Friesland,
10. Homoseksualiteit en homocultuur, (het op drie na meest bekeken vlogbericht)
11. Internetdating homo's en beeldvorming,
12. Misverstanden rond Europese Unie en
13. Humanisme is niet het bestrijden van godsdienst.