In het dagblad Trouw van 26 september 2020 staat een interview met Jaap van Dissel onder de kop: "Het testbeleid is niet het probleem, dat is ons gedrag." Met die redenering kun je iedere kritiek langs je heen laten glijden. Van Dissel is immers voorzitter van het Outbreak Management Team, de belangrijkste adviseur van de Nederlandse regering. Is hij een deel van het probleem of een deel van de oplossing? Hoe werd de tweede coronagolf mogelijk?
Wat ging er fout?
In blogbericht 361 somde ik de belangrijkste fouten op. "Er is tegen het advies van de WHO in vanaf het begin veel te weinig getest (behalve in het noorden van het land). Er zijn vanaf het begin landelijke maatregelen genomen waar regionale meer maatwerk hadden opgeleverd. Er was vanaf het begin een veel te groot tekort aan test- en beschermings-middelen omdat Nederland teveel afhankelijk was geworden van het (vaak verre) buitenland. Vooral in de verpleeghuizen en in de thuiszorg heeft dat tot duizenden vermijdbare doden geleid. Er is te weinig aandacht geweest voor de preventie door het dragen van mondkapjes en door goede ventilatie. Het was een gemiste kans om tijdens de zomervakantie geen persconferenties meer te geven waardoor de gevoelde urgentie van de preventie verslapte. Er had veel meer aandacht voor doelgroeppreventie moeten zijn, met name gericht op jongeren. Het al dan niet beboeten van overtredingen van de coronaregels maakte een indruk van willekeur. Daardoor kromp het draagvlak voor de coronamaat-regelen en werd de weerstand er tegen veel groter." En in een naschrift: "Op 20 september 2020 toont het televisieprogramma Zondag met Lubach aan dat het tekort aan corona-testen het gevolg is van het voortrekken van ziekenhuislaboratoria ten nadele van commerciële. Op 23 september 2020 heeft Nederland de grens van 100.000 positieve coronatesten gepasseerd." In het interview in het dagblad Trouw gaat hij hier amper op in.
Was dat zijn fout?
Ik geef onmiddellijk toe: achteraf praten is makkelijk. Maar het toegeven van fouten voorkomt dat die herhaald worden. En die leermomenten erkennen, dat ben ik bij Van Dissel nog niet tegengekomen. Ik heb zelf in Friesland gezien hoe het testen er toe geleid heeft dat uitbraken onmiddellijk werden gedoofd. Van Dissel had daar kritiek op. Vrijwel iedereen denkt dat hij dat deed omdat er tekorten waren. Hijzelf houdt nog vol dat hij dat deed op grond van niet nader onderbouwde "wetenschappelijke inzichten". Datzelfde geldt voor het grootschalig gebruik van mondkapjes en het verbeteren van ventilatie. Zelfs in het hier boven genoemd interview in het dagblad Trouw verwijst hij naar een Noors onderzoek waarvan de onderzoeker zelf heeft gesteld dat dit een volstrekt onjuiste interpretatie is.
Formeel is de regering verantwoordelijk voor die genomen besluiten. Maar de regering baseert zich mede op zijn adviezen. Dan is het wegwuiven van kritiek al te gemakkelijk en dat ondergraaft zijn geloofwaardigheid als onafhankelijk wetenschapper. Neem de huidige tekorten aan testen omdat geen gebruik wordt gemaakt van testmogelijkheden buiten die van de ziekenhuizen. Hier is sprake van tenminste de schijn van belangenverstrengeling. Juist omdat veelvuldig testen een tweede golf had kunnen voorkomen, is dit zeer kwalijk.
Wat nu te doen?
Op 28 september 2020 hebben premier Mark Rutte en coronaminister Hugo de Jonge extra maatregelen afgekondigd om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Opvallend is dat het regionale maatwerk grotendeels wordt vervangen door landelijke maatregelen.
Je zou kunnen zeggen dat een relatief veilig Friesland wordt gestraft voor het wangedrag in de Randstad. Dat was ook al het geval tijdens de eerste golf. Maar omdat bij de beide golfen de landelijke maatregelen voor de risicogebieden aan de late kant waren, zijn ze voor Friesland mooi op tijd. Hopelijk blijft er voldoende ruimte voor regionaal maatwerk om te voorkomen dat de goeden gestraft worden voor fouten van de slechterikken. Dat zou het maatschappelijk draagvlak aanzienlijk kunnen verkleinen. Wat gebeurt er verder?
Vanaf 29 september 2020 gelden de volgende landelijke maatregelen, voor minstens drie weken. Mensen mogen buiten in groepen van maximaal veertig personen samenkomen. Binnen geldt een groepsgrootte van maximaal dertig personen. Een uitzondering wordt gemaakt voor demonstraties, culturele instellingen, dierentuinen, bedrijven en kerken (!).
Thuis wordt aangeraden nog maar drie gasten te ontvangen. Kinderen tot 13 jaar vallen niet onder dit advies. In een ander gebouw dan thuis mogen maximaal vier personen bij elkaar komen, zoals een bioscoopbezoek of gaan eten in een restaurant. De horeca moet landelijk om 22.00 uur de deuren sluiten. Om 21.00 mag niemand meer naar binnen en gaat het licht aan. Afhaalrestaurants mogen wel tot 2.00 uur maaltijden bezorgen, maar mogen na 22.00 uur geen alcohol verkopen. In de horeca is het verplicht om bezoekers te vragen zich te registreren zodat de GGD bron- en contactonderzoek kan doen als er sprake is van een besmetting. Bij alle sportwedstrijden, zowel amateursport als topsport, mag de komende drie weken geen publiek op de tribune zitten. Alle sportkantines zijn gesloten.
Landelijk worden weer een aantal adviezen aangescherpt. Thuiswerken is weer de norm, en reisbewegingen dienen zoveel mogelijk beperkt te worden. Supermarkten moeten weer strenger worden op het daadwerkelijk naleven van de 1,5 meter-maatregel, het reinigen van alle winkelwagentjes en het beperken van het aantal bezoekers om een te grote drukte te voorkomen. Ook komt er twee keer per dag een winkeluur voor kwetsbare groepen.
Wat gebeurt er na die drie weken? Vanwege het benodigde draagvlak is het belangrijk om per locatie regionaal te bepalen dat bij dalende aantallen besmettingen en bij goed gedrag sommige maatregelen kunnen worden versoepeld. Maatwerk moet doorslaggevend worden.
Sommig regionaal maatwerk blijft overeind
In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven worden aanvullende maatregelen genomen, omdat in die steden het aantal besmettingen te sterk stijgt. Zo wordt een mondkapje in winkels geadviseerd. Winkeliers kunnen die klanten weigeren die geen mondkapje dragen. Ook wordt aangeraden om niet naar Amsterdam, Rotterdam en Den Haag af te reizen als het niet strikt noodzakelijk is. Opvallend is dat er geen aandacht is voor maatwerk als het om ventilatie gaat. Dat geldt bijvoorbeeld voor scholen en voor werkplekken. Maar ook voor slecht geventileerde liften. Waaruit maar weer blijkt dat de kopkleppen van Van Dissel nog teveel invloed hebben. Maar dat is aan het veranderen.
Landelijk dringend advies: "draag mondkapjes!"
Op 30 september 2020 was het eindelijk zo ver: Tweede Kamer en regering besluiten tot een landelijk dringend advies om mondkapjes te gaan dragen in publieke binnenruimtes. De sterke groei van coronabesmettingen en de groeiende druk vanuit de bevolking leidt er toe dat die beslissing met onmiddellijke ingang genomen wordt. Het is (vooralsnog) geen verplichting omdat dit pas kan na aanvaarding van de nieuwe coronawet. Begin oktober wordt bekend dat docenten en leerlingen op middelbare scholen ook wordt aangeraden om mondkapjes te dragen. Niet in de klas maar wel in de gangen en in de pauzes. Van Dissel heeft uiteindelijk de slag om het gebruik van mondkapjes verloren. Wat zijn de gevolgen?
Naschrift.
Op zondag 4 oktober 2020 werd in een kerk van de Hersteld Hervormde Gemeente te Staphorst op één dag drie keer een kerkdienst gehouden door 600 kerkgangers waarbij gezongen werd. Na grote verontwaardiging hierover werd op 5 oktober 2020 in overleg met de kerken door de regering besloten dat ook kerken zich moeten houden aan het dringend advies met niet meer dan dertig volwassenen bijeen te komen zonder daarbij te zingen.
Op 6 oktober 2020 bleek uit onderzoek in opdracht van de NOS dat 70% van de bevolking strengere maatregelen wil vanwege het groeiend aantal besmettingen. Premier Rutte wil eerst de resultaten afwachten van de eerdere maatregelen. Op 7 oktober 2020 werden de eerste coronasneltests goedgekeurd: de uitslagen zijn binnen een kwartier bekend. In het dagblad Trouw van 9 oktober 2020 staat dat Nederland per 100.000 inwoners nu in West Europa de "grootste coronabrandhaard" is met gisteren 5831 nieuwe besmettingen. Op 10 oktober 2020 zijn er ruim 6.500 nieuwe besmettingen.Nederland meldde afgelopen week een van de grootste aantallen positieve testen per dag in Europa relatief aan het aantal inwoners: 161 positieve testen per 100.000 inwoners. Daarmee ging Nederland ook onder meer brandhaarden Brazilië en de Verenigde Staten voorbij, die ± 130 besmettingen per 100.000 inwoners meldden. De regering moet alsnog met strengere maatregelen komen.
Op 14 oktober 2020 komt de regering met nieuwe maatregelen die de dag erna ingaan. Alle horecazaken gaan dicht, ook terrassen en coffeeshops. Eten afhalen bij restaurants mag wel. Afhalen is ook toegestaan bij coffeeshops. Hotels mogen openblijven, maar alleen hotelgasten eten en drinken serveren. De verkoop van alcoholische dranken tussen 20.00 uur en 7.00 uur wordt verboden. Ook is het tussen die tijdstippen niet toegestaan om buiten alcohol te drinken of bij zich te hebben. Winkels moeten uiterlijk om 20.00 uur de deuren sluiten, al geldt dat niet voor die winkels waar levensmiddelen verkocht worden.
In binnenruimtes waar mensen zitten, mogen niet meer dan dertig personen bij elkaar zijn (exclusief personeel). Er gelden uitzonderingen voor werksituaties waarin het nodig is om met meer mensen samen te werken. Binnen en buiten geldt een maximale groepsgrootte van vier personen als zij geen huishouden vormen. Kinderen jonger dan dertien jaar tellen daarbij niet mee. Thuis mag men nog ten hoogste drie personen per etmaal ontvangen.
Amateursporten in teamverband worden voor volwassenen verboden. Individuele sporten kunnen wel doorgang vinden, maar met een maximum van vier personen (op 1,5 meter afstand van elkaar). Sportscholen blijven open en kinderen tot en met achttien jaar mogen blijven sporten, maar wedstrijden gaan niet door. Kleedkamers en douches blijven gesloten. Topsporters kunnen blijven sporten en het betaald voetbal blijft doorgaan.
Evenementen worden verboden. Dat geldt voor alle evenementen, hoe groot of klein ook. Er geldt een uitzondering voor markten voor levensmiddelen, beurzen, congressen, demonstraties, bioscopen en theaters. Demonstraties moeten op één plek blijven staan.
Het dragen van een niet-medisch mondmasker wordt verplicht in publieke binnenruimtes. Dat geldt voor iedereen ouder dan dertien jaar. Wel moet de verplichting eerst juridisch goed geregeld worden. Ook in het voortgezet en hoger (mbo, hbo en universiteit) onderwijs wordt het verplicht om tussen de lessen door een mondkapje te dragen.
Men moet zo min mogelijk reizen, ook in eigen land. Reizen naar buitenland alleen in dringende gevallen.
Op 3 november 2020 schrijft www.nu.nl over de persconferentie van premier Rutte: "Hoewel het aantal nieuwe positieve tests al een paar dagen achtereen afneemt, vindt het kabinet dat het coronavirus toch niet voldoende wordt teruggedrongen. Daarom zijn dinsdagavond extra maatregelen afgekondigd. Het algemene advies van het kabinet is om zoveel mogelijk thuis te blijven. "Ga dus in je eentje naar de supermarkt en niet winkelen voor de lol. Vraag jezelf steeds af: moet ik echt naar buiten?", aldus premier Mark Rutte.
Publieke ruimtes moeten voor twee weken sluiten. Dat geldt voor zowel binnen- als buitenruimtes. Denk daarbij aan theaters, musea, casino's, bioscopen, dierentuinen, pretparken, seksclubs en zwembaden. Winkels mogen wel openblijven en ook contactberoepen kunnen worden uitgevoerd. Sportscholen blijven ook open, maar groepslessen mogen niet. Alleen voor zwemlessen voor kinderen tot en met twaalf jaar blijven de zwembaden geopend, meldt de ZwembadBranche. Verder zijn alle zwembaden voor iedereen gesloten. Waar je vanaf half oktober met maximaal vier personen op straat mocht zijn wordt dat vanaf woensdagavond teruggebracht tot maximaal twee personen. Een uitzondering geldt voor kinderen tot en met twaalf jaar of mensen uit hetzelfde huishouden. Het dringende advies is om thuis maximaal twee gasten per dag te ontvangen. Dat aantal lag op drie. Ook hier geldt een uitzondering voor kinderen tot en met twaalf jaar. Dierentuinen zijn vanaf donderdag voor minimaal twee weken gesloten. Bij een uitvaart mogen vanaf maandag maximaal dertig mensen aanwezig zijn. Deze maatregel gaat dus later in dan de rest van de extra maatregelen. Voor bruiloften zijn de regels nog strenger: daar mogen maximaal twintig mensen aanwezig zijn en dat geldt wel vanaf woensdagavond. Het kabinet geeft het dringende advies om tot half januari niet naar het buitenland te reizen, tenzij het echt noodzakelijk is. Het Caribisch deel van Nederland geldt niet als buitenland en daarvoor geldt het negatieve reisadvies dus niet, behalve als een eiland de code oranje of rood heeft gekregen. Voor bepaalde regio's waar het aantal besmettingen het hoogst ligt, overweegt het kabinet nog strengere maatregelen. Te denken valt dan aan een avondklok, verdere sluiting van de detailhandel en een sluiting van scholen in het voortgezet onderwijs. Op dit moment zouden onder meer de veiligheidsregio's Rotterdam-Rijnmond, Zuid-Holland-Zuid en Twente voor die strengere maatregelen in aanmerking komen, maar volgens Rutte kan dat nog veranderen. "We houden een vinger aan de pols of en waar extra maatregelen nodig zijn."" (www.nu.nl)
Bibliotheken en buurthuizen mogen de komende twee weken in speciale gevallen toch openblijven, heeft premier Rutte op 4 november 2020 toegezegd na vragen van vanuit de Kamer. Bibliotheken mogen boeken afgeven en ruimte bieden aan huiswerkbegeleiding voor scholieren. Mensen met problemen, zoals schulden, blijven op afspraak toch welkom in buurthuizen.
Op 17 november 2020 schrijft www.nu.nl over de persconferentie van premier Rutte:
"In de nacht van woensdag op donderdag (0.00 uur) gaat Nederland weer terug naar de 'gedeeltelijke lockdown', liet het kabinet dinsdagavond weten tijdens de persconferentie. Een overzicht van de maatregelen die vanaf dat moment gelden. Het algemene advies van het kabinet is om zoveel mogelijk thuis te blijven. "Ga dus in je eentje naar de supermarkt en niet winkelen voor de lol. Vraag jezelf steeds af: moet ik echt naar buiten?", aldus premier Mark Rutte. Onder meer theaters, zwembaden, pretparken, bibliotheken, seksclubs, casino's, bioscopen en andere 'publieke ruimtes' kunnen na een sluiting van twee weken weer open. Om deze locaties te bezoeken moet er wel eerst een reservering geplaatst worden. Per dag mogen mensen weer drie mensen thuis ontvangen. Dat aantal lag de afgelopen twee weken op twee. Een uitzondering geldt voor kinderen tot en met twaalf jaar of mensen uit hetzelfde huishouden. Waar je de afgelopen twee weken met twee mensen op straat mocht zijn, is die limiet weer verhoogd naar vier. Ook hier geldt een uitzondering voor kinderen tot en met twaalf jaar en mensen uit hetzelfde huishouden. Vanaf 1 december geldt er een landelijke mondkapjesplicht in publieke binnenruimtes zoals winkels, musea, restaurants en theaters. Hierover wordt binnenkort meer bekendgemaakt door het kabinet.
Maximaal dertig mensen in binnenruimtes. Vanaf woensdagavond mag er weer met maximaal vier mensen tegelijkertijd buiten gesport worden in groepsverband. Ook zijn groepslessen weer toegestaan na een verbod van twee weken. Op de sporttribunes blijft publiek niet toegestaan, ook mogen er nog geen ouders langs de lijn zijn.
Om het aantal keren dat mensen met elkaar in contact komen te beperken, blijft er een algehele sluiting van de horeca en blijven evenementen verboden. Afhalen van eten en drinken blijft mogelijk. De Jonge: Bij doorzetten daling wellicht in december versoepelingen. Bij uitvaarten mogen vanaf woensdagavond weer maximaal honderd mensen aanwezig zijn. De afgelopen twee weken lag deze limiet op dertig. Het kabinet geeft het dringende advies om tot half januari niet naar het buitenland te reizen, tenzij het echt noodzakelijk is. Het Caribisch deel van Nederland geldt niet als buitenland en daarvoor geldt het negatieve reisadvies dus niet, behalve als een eiland de code oranje of rood heeft gekregen. Tussen 20.00 uur en 7.00 uur blijft het verboden om alcohol te verkopen of te bezorgen. Ook is het niet toegestaan om in die tijden alcohol op zak te hebben of te nuttigen in de openbare ruimte."
Naschrift. Coronavirus
Over het coronavirus verschenen de volgende berichten: nummer 340, Transgender-zichtbaarheid & coronavirus, nummer 341, Mensenrechten, coronavirus & China, nummer 342, Mensenrechten, coronavirus & Rusland, nummer 343, Mensenrechten, coronavirus & Hongarije, nummer 344, Mensenrechten, coronavirus & Polen, nummer 345, Mensenrechten, coronavirus & Brazilië, nummer 347, Mensenrechten, coronavirus & Verenigde Staten, nummer 355, Mondkapje verplicht op naakstrand of in leeg bos?, nummer 357, Mondkapjesgedoe in Nederland, nummer 358, Reizen in (anti)mond-kapjesland, nummer 359, Waar maken we ons druk over? en nummer 360, Reizen in (anti)mondkapjesland (2).
Naschrift. Mediakritiek
Het best bekeken in deze serie is nummer 226 over Terugblik op 2017: populismegolf gestopt (de grootste stijger in mijn hele blog). Dat wordt in populariteit gevolgd door de blognummers 80 over de World Press Photo 2014, het nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid (de tweede stijger in deze serie), het nummer 277 over De fabel van de gele hesjes & klaagschaamte (de eerste stijger in deze serie), nummer 74 over Valse nichten, nummer 139 over Referendum? Schijnvertoning!, het nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie (de derde stijger in deze groep), nr. 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws? (1), het nummer 186 Populismegolf gestopt in Nederland en als tiende het nummer 184 over CDA-aanval op zelfbeschikking (1): Nederland is geen christelijk land.
Vlogberichten
Inmiddels zijn dertien vlogberichten verschenen:
1. Aanleiding memoires Rob Tielman, (het op twee na meest bekeken vlogbericht)
2. Boerkini's welkom op het naaktstrand, (het op een na meest bekeken vlogbericht)
3. Homo(zelf)haat, (het op vier na meest bekeken vlogbericht)
4. Tegen homoporno en voor homo-erotiek, (met > 1000 het meest bekeken vlogbericht)
5. Geweld en preutsheid in de VS, (het minst bekeken vlogbericht)
6. Nederlandse en puriteinse tradities in de VS, (op vier na minst bekeken vlogbericht)
7. Frieslands 'iepen mienskip', (het meest bekeken Friese vlogbericht)
8. Friezen uitvinders poldermodel, (het gemiddeld bekeken Friese vlogbericht)
9. Atlas van Friesland, (het minst bekeken Friese vlogbericht)
10. Homoseksualiteit en homocultuur, (het op drie na meest bekeken vlogbericht)
11. Internetdating homo's en beeldvorming, (het op drie na minst bekeken vlogbericht)
12. Misverstanden rond Europese Unie (het op een na minst bekeken vlogbericht) en
13. Humanisme is niet het bestrijden van godsdienst. (het op twee na minst bekeken vlogbericht)
