In de NRC van 23 februari 2021 staat een verontrustend artikel: Nederlandse media hebben steeds minder rubrieken waarin feiten gecheckt worden. "In de laatste dik tien jaar hadden onder andere de NOS, Nieuwsuur, de Volkskrant, RTL-Nieuws, Metro, De Correspondent en ook NRC er een." Nu helaas allemaal niet meer. "Wereldwijd zit factchecking juist in de lift. De Amerikaanse Duke University brengt jaarlijks in kaart hoeveel dat er zijn: in 2014 nog slechts 44, in 2019 al 188 en bij de laatste meting in 2020 ruim driehonderd."
"Factchecking groeit vooral in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. (...) Dat de factcheck met een grote F op zijn retour is, betekent niet dat factchecking als journalistiek ambacht dood is. Sinds corona regent het uitlegstukken - hoe betrouwbaar is de PCR-test, hoe moet je cijfers over besmettingen lezen? - waarin als vanzelf ook allerlei misvattingen ontzenuwd worden. (...) Op televisie houdt Human-programma Medialogica de vinger aan de pols van de journalistiek." Maar in de weken voorafgaand aan de komende verkiezingen blijven onwaarheden van vooral PVV en FvD meestal onweersproken. Wat is daartegen te doen?
Feitelijke onjuistheden moeten weersproken worden
Het uitgangspunt moet zijn dat feitelijke onjuistheden weersproken moeten worden. Dat hoeft niet in een aparte rubriek. Maar het liefst wel zo snel mogelijk nadat leugens verteld zijn. In strak geplande politieke debatten kan dat niet. Maar na afloop wel. Nu is er vaak een discussie over de vraag wie er gewonnen heeft. Maar een check op de feiten lijkt mij veel belangrijker. Deze debatten gaan meestal over meningen en te weinig over feiten.
In talkshows is dat helemaal het geval. Bij Eva Jinek komt het regelmatig voor dat zij een vraag stelt aan een gast die helemaal niet deskundig is. Het zou helpen als er nu in iedere talkshow een of meer deskundigen aanwezig zijn om alle leugens te kunnen weerspreken.
Kritiekloze interviews op radio en televisie zijn helemaal uit den boze. Vooral als zo de grootst mogelijke onzin niet tegengesproken wordt. Dat is vooral het geval bij interviews met PVV'ers en FvD'ers. Nu lijkt het soms dat "feiten ook maar een mening" zouden zijn. In blogbericht 151, Feiten zijn niet "ook maar een mening" laat ik zien dat als het zoeken naar waarheid verwaarloosd wordt al heel snel slachtoffers gemaakt worden door hetzes.
Bij interviews in kranten is het helemaal eenvoudig om een deskundige te laten toetsen of er onwaarheden uitgespoken zijn. Die toets kan in een kader bij het vraaggesprek worden geplaatst. Dat is de meerwaarde van pers boven het open riool van de (a)sociale media.
Kwalijke rol (a)sociale media
Facebook is een kwalijk voorbeeld hoe (a)sociale media zich drukker maakten over een blote vrouwentepel dan om het voeren van een hetze tegen een kwetsbare persoon of een minderheid. Het aanzetten tot haat en geweld moet verboden worden door overheden. Dat mag men niet overlaten aan commerciële bedrijven die geld verdienen aan het voeren van hetzes. Nederland is te klein voor het aanpakken van Facebook, met de EU kan dat wel.
Naschrift.
Het dagblad Trouw van 29 maart 2021 opent met de grote kop "Nederlander werd in het coronajaar zelfs iets tevredener". Ik citeer uit het artikel over een nieuw rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek: "Het aantal ondervraagden dat het eigen welzijn een hoog cijfer geeft, een zeven of hoger, steeg vorig jaar met 2 procent, naar 66 procent. Het aantal dat zichzelf een vier of lager geeft, daalde licht, van 2,8 procent in 2019 naar 2,6 procent vorig jaar. (...) Het zou goed kunnen dat ondervraagden zo tevreden zijn omdat ze beseffen dat het in deze tijd veel erger kan. (...) Er is ook gevraagd naar het vertrouwen in de samenleving en instituties. Dat is flink toegenomen, vooral het vertrouwen in de Tweede Kamer, van 39 procent in 2019 naar 52 procent vorig jaar. (...) Al sinds 2014 neemt het vertrouwen in instituties toe. Dat mensen vorig jaar veel vertrouwen hadden in de overheid, is opvallend, omdat je in de media vaak mensen hoort die dat vertrouwen juist niet hebben. In ons onderzoek is dat maar een marginale groep." Diezelfde dag om 13 uur bekeek via Google hoeveek media dit bericht prominent berichtten: ik vond geen enkel voorbeeld. Waarmee mijn stelling in de blogserie met mediakritiek is bevestigd: goed nieuws is geen nieuws en de sociale werkelijkheid wordt negatiever voorgesteld dan zij is.
Naschrift. Mediakritiek
Het best bekeken in deze serie is nummer 226 over Terugblik op 2017: populismegolf gestopt (de grootste stijger in mijn hele blog). Dat wordt in populariteit gevolgd door de blognummers 80 over de World Press Photo 2014, het nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid (de tweede stijger in deze serie), het nummer 277 over De fabel van de gele hesjes & klaagschaamte (de eerste stijger in deze serie), nummer 74 over Valse nichten, nummer 139 over Referendum? Schijnvertoning!, het nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie (de derde stijger in deze groep), nr. 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws? (1), het nummer 186 Populismegolf gestopt in Nederland en als tiende het nummer 184 over CDA-aanval op zelfbeschikking (1): Nederland is geen christelijk land.
Naschrift. Verkiezingen in Nederland
Dit blogbericht past in mijn blogserie over de Nederlandse verkiezingen
en de gevolgen ervan. Daarin verschenen eerder de blogberichten 179: Moreel leiderschap: wat is dat?, nummer 180: Referendum? Schijnvertoning! (2), nummer 181: De anti-elite-paradox, nummer 182: 'De kloof' bestaat niet in Nederland, nummer 183: "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel? en nummer 184: CDA-aanval op zelfbeschikking (veel gelezen).
Zie voor mijn
reactie op de uitslag van de verkiezingen blogbericht 186: Populismegolf gestopt in Nederland (dit bericht is hiervan het meest gelezen), 187: Regeringsvorming in Nederland (1) over het belang van het oeroude poldermodel, 188: Regeringsvorming in Nederland (2) over het divagedrag van kiezers, 189: Regeringsvorming in Nederland (3) over het consumentengedrag van kiezers, 190: Regeringsvorming in Nederland (4) over het links/progressieve misverstand, 191: Regeringsvorming in Nederland (5) over het belang van samenwerkingsstrategieën, 192: Regeringsvorming in Nederland (6) over het belang van het maatschappelijk middenveld, en als laatste blogbericht in deze serie nummer 199: Regeringsvorming in Nederland (7) over de duur van de kabinetsformatie.
Hierna volgde een nieuwe serie over de staat van Nederland met blogbericht 211, Is de gekozen burgemeester ondemocratisch?, bericht 212, CDA-aanval op zelfbeschikking (2), blogbericht 226, Terugblik op 2017: populismegolf gestopt (het best bekeken in 2017 en 2018), blogbericht 227, Populismepreventie in Nederland, bericht 233, Referendum: aanval op democratie (1), bericht 234, Red de benoemde burgemeester!, blogbericht 235, Wat te doen met het "sleepwet"-referendum?, blogbericht 236, Verkiezingen van 21 maart 2018 hoopgevend, blogbericht 238, Nederlanders worden optimistischer!, blogbericht 265, Referendum: aanval op democratie (2), bericht 273, Homo/lesbische (on)veiligheid in Nederland, blogbericht 275, Staatscommissie parlementair stelsel Nederland, blogbericht 276, Nederland ontkerkelijkt snel, en blogbericht 277, De fabel van de gele hesjes & klaagschaamte (het begrip klaagschaamte heeft Google bereikt!).
Vlogberichten
Inmiddels zijn dertien vlogberichten verschenen:
1. Aanleiding memoires Rob Tielman, (het op twee na meest bekeken vlogbericht)
2. Boerkini's welkom op het naaktstrand, (het op een na meest bekeken vlogbericht)
3. Homo(zelf)haat, (het op vier na meest bekeken vlogbericht)
4. Tegen homoporno en voor homo-erotiek, (met > 1000 het meest bekeken vlogbericht)
5. Geweld en preutsheid in de VS, (het minst bekeken vlogbericht)
6. Nederlandse en puriteinse tradities in de VS, (op vier na minst bekeken vlogbericht)
7. Frieslands 'iepen mienskip', (het meest bekeken Friese vlogbericht)
8. Friezen uitvinders poldermodel, (het gemiddeld bekeken Friese vlogbericht)
9. Atlas van Friesland, (het minst bekeken Friese vlogbericht)
10. Homoseksualiteit en homocultuur, (het op drie na meest bekeken vlogbericht)
11. Internetdating homo's en beeldvorming, (het op drie na minst bekeken vlogbericht)
12. Misverstanden rond Europese Unie (het op een na minst bekeken vlogbericht) en
13. Humanisme is niet het bestrijden van godsdienst. (het op twee na minst bekeken vlogbericht)
