220. #MeToo (1) Kevin Spacey

Er is de laatste weken aandacht voor grensoverschrijdend seksueel gedrag dankzij #MeToo. Tijdens het schrijven van mijn memoires, Humanisme als zelfbeschikking, heb ik zelf ook overwogen om te schrijven over mijn ervaring als seksueel slachtoffer, maar ik heb dat niet gedaan. Waarom niet? Ik zal dit in deze nieuwe reeks blogberichten toelichten aan de hand van enkele openbare gevallen. Om te beginnen met de Amerikaanse acteur Kevin Spacey, die zijn dubbelzinnige bekentenis koppelde aan zijn merkwaardige coming out als homo.

Aanleiding tot de val van Kevin Spacey: Anthony Rapp
Het begon allemaal toen de eveneens Amerikaanse acteur Anthony Rapp bekend maakte dat zijn collega Kevin Spacey hem seksueel benaderd had in 1986. Anthony was toen 14 en Kevin 26. Hij deed dat via de website Buzzfeed en ik ontleen dat aan het dagblad Trouw van 4 november 2017. Het eerste dat opvalt, is dat vrijwel alle media-aandacht uitgaat naar Spacey en niet naar Rapp. Terwijl diens verklaring over Spacey veel vragen oproept.

Rapp vertelt dat hij en Spacey samen met mede-acteurs op Broadway na afloop van een voorstelling terecht kwamen in een nachtclub in New York. Worden 14-jarigen in New York tot nachtclubs toegelaten? Spacey nodigde Rapp uit voor een feestje bij hem thuis, waar alleen volwassenen aanwezig waren die hij (afgezien van Spacey) niet kende. Was er geen sprake van ouderlijk toezicht? Rapp verveelde zich maar ging niet naar huis. Hij ging in de slaapkamer televisie kijken en wachtte tot alle gasten naar huis waren gegaan. Was Rapp er op uit om Spacey alleen in de slaapkamer te treffen? Was Rapp zich toen al bewust van beider homoseksualiteit? Spacey kwam toen dronken de slaapkamer binnen, tilde Rapp op, legde hem op bed en ging boven op hem liggen. Hier wordt duidelijk de grens van Rapp's zelfbeschikking overschreden. Hoewel je je kunt afvragen of dit al een seksuele handeling is. Maar je moet als 14-jarige in New York wel heel naïef zijn om niet te beseffen welke risico's je loopt als je alleen met een twaalf jaar oudere man in zijn slaapkamer bent.

Rapp kruipt onder de dronken Spacey vandaan, gaat naar de badkamer en komt terug in de slaapkamer met de mededeling dat hij naar huis wil gaan. Spacey loopt met Rapp naar de voordeur en vraagt de jongen of hij dat echt wil. Rapp zegt ja en vertrekt. In 1986 was ik in New York en iedere New Yorker die ik tegen kwam, verzekerde mij dat ik niet 's nachts alleen over straat moest lopen. Er was toen veel criminaliteit en ik voelde me als 40-jarige in het donker bepaald niet veilig. Waarom regelde Spacey niet een taxi voor de 14-jarige?

Juridisch gezien, was er geen sprake van verkrachting maar hooguit van aanranding. Rapp vertelt elders op internet dat hij later bij een jurist gevraagd had of een aanklacht zin had en heeft toen gehoord dat de bewijsvoering flinterdun is. Tijdens mijn vele bezoeken aan de VS in de jaren tachtig en negentig gonsde het van de geruchten over machtige mannen die nog in de kast zaten en toch sekspartners vonden in de ontelbare homogelegenheden. De homobeweging had en heeft als beleid om die mannen met een dubbelleven niet uit de kast te dwingen zolang zij zich niet homovijandig uiten. Dat brengt mij op het volgende.

Oorzaak van de val van Kevin Spacey: veel jongemannen bleken lastiggevallen
Hoe is het mogelijk dat binnen één dag zonder hoor en wederhoor of enige vorm van proces iedereen Spacey liet vallen? Hij twitterde dat hij zich niets van het voorval (ruim 30 jaar geleden) kon herinneren maar verontschuldigde zich voor zijn dronken wangedrag als het had plaatsgevonden. Hij ontkende dus niet. Iedereen kan wel roepen dat er sprake was van grensoverschrijdend gedrag. Op grond van mijn eigen ervaringen in de VS neem ik aan dat de rondzingende geruchten over Spacey ook bij Netflix en andere instanties bekend waren.

De BBC geeft een overzicht van enkele gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag door Spacey bij jonge mannen. Wat opvalt, is dat hij vooral toeslaat in situaties waarin er sprake is van machtsongelijkheid. Wie als homoman uit is op seks in New York kan op vele plaatsen terecht bij homo-ontmoetingsplaatsen. Het kan zijn dat hij die plekken vermeed omdat hij niet uit de kast wilde komen. Maar door openbare gelegenheden te benutten om jonge mannen te benaderen vergrootte hij de kans op weerstand omdat hij niet zeker kon zijn van de seksuele voorkeur van die mannen. Waarom nam hij dat risico waardoor hij zijn homoseksualiteit juist etaleerde in plaats van te verbergen? Was het puur machtsmisbruik?

Coming out als afleidingsmanoeuvre
Na de beschuldiging door Rapp twitterde hij: "Ik heb door de jaren heen relaties gehad met vrouwen en mannen, maar nu kies ik ervoor als homo door het leven te gaan." Dacht hij nu werkelijk dat dit tot begrip zou leiden? Hij had zijn hele leven geweigerd om ook maar iets te zeggen over zijn geaardheid. En hij had zelfs in het openbaar kritiek geuit op het - in zijn ogen - verheerlijken van het uit de kast komen door de Amerikaanse homobeweging.

De Amerikaanse homobeweging noemde het een afleidingsmanoeuvre. Die bovendien heel kwalijk was omdat hierdoor een link werd gelegd tussen homo- en pedoseksualiteit waar de homobeweging wereldwijd nog steeds tegen moet vechten. Dat brengt mij terug bij Rapp.

Was dat de reden dat Rapp de beschuldiging tegen Spacey naar buiten bracht? Dat Rapp het stilzwijgen van de homobeweging over homo's die in de kast zitten niet terecht vond als het ging over homo's als Spacey die het beginsel van (homo)seksuele zelfbeschikking aantastten? De negatieve reactie van de Amerikaanse homobeweging op het moment van het uit de kast komen van Spacey lijkt dat te bevestigen. Hoe denkt de Nederlandse homobeweging daarover? Die vraag beantwoord ik in een volgend #MeToo-blogbericht.


Naschrift. Voor een overzicht van de belangrijkste Amerikaanse beschuldigingen verwijs ik naar Yahoo. Ik heb gekozen voor de meest aangeklaagde homoman in de Verenigde Staten. Zie voor het vervolg blogbericht 221: #MeToo (2) Job Gosschalk, blogbericht 222: #MeToo (3) Jelle Brandt Cortius & Gijs van Dam, blogbericht 223: #MeToo (4) #IkOok (1) Ben ik verkracht?, blogbericht 224: #MeToo (5) #IkOok (2) Een zwarte man als dader? en blogbericht 225: #MeToo (6) #IkOok (3) Misplaatste schroom. Op 24 december 2018 reageert Kevin Spacey voor het eerst weer en zegt dat hij geen prijs gaat betalen voor dingen die hij niet gedaan heeft. Hij is tot nu toe niet veroordeeld in een rechtszaak. Na meer dan een jaar (!) begint de eerste rechtszaak op 7 januari 2019: er is nog geen schijn van bewijs van aanranding.

Meest gelezen blogberichten over homoseksualiteit
Het meest gelezen blogbericht over homoseksualiteit is nummer 80 over de World Press Photo 2014. Daarop volgen nummer 32 over mijn eerste vriendje, nummer 29 over de Russische homovervolging, nummer 45 over Gerard Reve en Antoine Bodar, nummer 37 over de rampenzomer 1967, nummer 19 over de wereldwijde Britse homovervolging, nummer 51 over Homostudies, nummer 40 over Benno Premsela, een nieuwe vader, nummer 78 over homoseks en jongeren, en als tiende, nummer 28 over mijn homojeugd.