84. Mannenparen

Het streven naar huwelijksgelijkberechtiging krijgt wereldwijd steeds meer draagvlak. Dankzij zelforganisatie en het samenwerken met bondgenoten en sleutelfiguren heeft de homo/lesbische beweging al veel bereikt. In dit blogbericht vraag ik de aandacht voor de betekenis van beeldvorming rond homoseksualiteit voor dit emancipatieproces. 'Mannen onder elkaar' dat betekende meestal geweld of stiekeme homoporno. Het tussengebied van intimiteit tussen twee mannen was vrijwel altijd onzichtbaar. Wat voor heteroseksuelen heel gewoon was en is (elkaar in het openbaar liefdevol aanraken), was voor mannenparen vaak het ongewild oproepen van gewelddadige homohaat.

De homo/lesbische emancipatie in Griekenland loopt achter bij het tot stand komen van gelijkberechtiging. Dat is opmerkelijk gezien de rol van de dichteres Sappho van Lesbos en het Olympische athletisch mannennaakt uit de Klassieke Oudheid dat voor de mannenliefde eeuwenlang zo'n bron van inspiratie is geweest. De godsdiensten met één god hebben de gelijkgeslachtelijke liefde soms tot in de dood vervolgd met nog altijd vreselijke gevolgen. Toch wordt nu in steeds meer landen de openlijke intimiteit tussen mannen zichtbaarder. Hieronder geef ik een overzicht. Als in onderstaande tekst geen links naar afbeeldingen staan, ga dan naar http://robtielmanblogt.blogspot.nl/2015/03/84-mannenparen.html
Het bekijken van deze afbeeldingen is nodig om de tekst goed te kunnen begrijpen.

Voorgeschiedenis
Over de voorgeschiedenis van afbeeldingen van mannenparen verwijs ik naar mijn bericht over bijzondere vriendschappen dat binnenkort in deze reeks zal verschijnen. Dit is mijn derde blogbericht in de reeks over lichamelijkheid tussen mannen. Het eerste ging over de verbeelding van op elkaar verliefde mannen en het tweede over vriendenparen. Daarna zullen nog berichten volgen over andere elkaar kussende mannen (zoals voetballers), over homotweelingen, over homo-erotiek in mannengroepen en over mannennaakt dat geen porno is.

Naoorlogse afbeeldingen van mannenparen
Na de Tweede Wereldoorlog verschenen in de VS en Europa homobladen met foto's van wat toen beefcake werd genoemd: aantrekkelijke gespierde mannen. Hier twee bladzijden uit het Amerikaanse tijdschrift Physique Pictoral. In dit blad stond ook het werk van de Amerikaan Harry Bush (?-1994).

Het is mij opgevallen dat afbeeldingen van twee mannen die teder met elkaar omgaan in de minderheid zijn. Dat geldt ook voor het wereldberoemde werk van de Finse tekenaar Tom of Finland (Touko Laaksonen 1920-1991) die zijn eerste bekendheid kreeg via Physique Pictoral. Hij is volgens mij wereldwijd de allereerste homokunstenaar die het tot eigen, expliciet homoseksuele, postzegels heeft gebracht. Andere tekeningen van hem van mannenparen zijn deze twee geliefden en deze twee matrozen. Zie voor meer werk van hem: www.artsy.net. Ook de Franse tekenaar Roland Caillaux (1905-1977) tekende enkele mannenparen.

Schilderijen van mannenparen
Ook hier blijkt dat naoorlogse schilderijen van mannenparen die niet verwikkeld zijn in gevechten of seks heel zeldzaam zijn. Ik geef enkele voorbeelden van schilders die wel mannenparen afbeelden: de Amerikaanse schilders Alice Neel (1900-1984), Paul Cadmus  (1904-1999), Jared French (1905-1988) en George Tooker (1920-2011), de Britse schilders Michael Leonard (1933-) en Michael Stennett (1946-), de Nederlandse schilder Wim Heldens (1954-) en de Canadese schilder Daniel Barkley (1962-). Er is wel veel romantische kitsch maar die laat ik buiten beschouwing.

Fotoboeken en kalenders met mannenparen
Het wordt eentonig maar in de homofotoboeken die vanaf de jaren zestig verschijnen, komen foto's van mannenparen ook weinig voor. Enkele voorbeelden van uitzonderingen zijn fotoboeken met werk van de Amerikaanse fotograaf George Platt Lynes (1907-1955), de Nederlandse balletdanser, choreograaf en fotograaf Hans van Manen (1932-), en de Amerikaanse fotografen Bruce Weber (1946-) en Steven Underhill (1962-). Laatstgenoemde maakt ook homo-erotische prentbriefkaarten.

Ook verschijnen er steeds meer homo-erotische kalenders. Een van de bekendste is Dieux du Stade met blote Franse rugbyspelers. Hoewel deze kalenders oorspronkelijk bedoeld waren voor vrouwen blijken zij zeer in de smaak te vallen bij homomannen. Ook hier zijn opvallend weinig mannenparen te bewonderen zoals Clément Poitrenaud & Frederic Michalak en Thom & Max Evans. Maar ik heb in een andere kleedkamer toch nog een derde mannenpaar kunnen vinden...

Fotomodellen in de kledingreclame
In de Verenigde Staten is jarenlang getracht om de mogelijke homoseksualiteit van alle mannelijke fotomodellen te verdoezelen. Maar de laatste tijd komen ook fotomodellen uit de kast. En ik heb mij hier vooral beperkt tot de klerenkast want daar gebeurt dit het meest. Hieronder enkele voorbeelden uit de reclamewereld voor zwem- en sportkleding (in alfabetische volgorde): Joshua Michael Brickman & Steven Dehler, Brandon Robert Brown & Colby Melvin, Josh Conners & Jed Atkinson, Kris Evans & Brian Jovovich, Pablo Hernandez & Murrey Swanby, Steve Kuchinsky & Anton Antipov, Adrian Kute & Jonathan Best, Sean O'Pry & Garrett Neff, Brian Shimansky & Ikor Nor en Murray Swanby & Pablo Hernandez .

Opmerkelijk is de rol van de kledingsketen Abercromble and Fitch dat vooral bekend is geworden door het mannelijk personeel met ontbloot bovenlijf. Hoewel het bedrijf een heteroseksuele uitstraling in stand tracht te houden (veel vrouwen storten zich als bijen op de mannenhoning) blijken er toch homo-erotische plaatjes voor te komen. Ik geef enkele voorbeelden van twee mannen met opvallend laag gezakte broeken, van twee mannen die lekker intiem tegen elkaar aan staan, van twee die aan het worstelen, aan het stoeien, aan het omhelzen, aan het rusten en aan het zoenen zijn en van twee die samen onder de douche staan. De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat dit uitzonderingen zijn en dat foto's met vrouwen de overhand hebben.

Mannenparen op internet
Dankzij internet wordt steeds meer intimiteit tussen mannen zichtbaar. Dat is met name voor homo's die in homovijandige landen wonen een enorme vooruitgang. Ik heb mij bij de onderstaande keuze voornamelijk beperkt tot mannenparen van fotomodellen. Wederom in alfabetische volgorde zijn dat: Jonathan Agassi & Matan Shalev, Yuri Alpatow & Roald Ekberg, Diego Amery & Konstantin Kamynin, Jake Andrews & Kellan Parker, Kevin & Andrew Atherton, Drae Axtell & Pablo Hernandez, Dario Beck & Woody Fox, Dario Beck & Will Helm, Gaelan Binoche & Mick Lovell, Cory Bond & Jeremy Santucci, Sebastian Bonnet & Matt Phillipe, Erik Bouna & Paul Mekas,   Benjamin Bradley & Roman Heart, Tomas Brand & Logan Rogue, Zach & Tyler Brank, Jeremiah Brent & Nate Berkus, Joshua Michael Brickman & Steven Dehler, (idem), Dalton Briggs & Pierre Fitch, Brandon Robert Brown & Colby Melvin, Timo Buse & Erko Jun, Kyle & Lane Carlson, Mario Cazzo & Heath Fields, Brad Chase & Travis Stevens, Gabriel Clark & Darius Ferdynand, James & Allen Clippinger, Landon Conrad & Dato Foland, Zander Craze & Tyler Berg, Kevin Crows & Brady Jensen, Angel Cruz & Ricky Roman, Micheal & Radek Cuma, Tommy Defendi & Levi Michaels, Daniel Defoe & Gregg Meyjes, Zac DeHaan & Kris Evans, Steven Dehler & Montana Volby, Ray Diaz & Lance Luciano, Topher DiMaggio & Ricky Decker, Topher DiMaggio & Lance Luciano, Leo Domenico & Dean Monroe, Leo Domenico & Logan Moore, Alexander Dorokhov & Dmitry Avery, Roman Dowidoff & Kirill Dawidoff, Cameron Earnhart & Matt Schiermeier, Max Emerson & Paul Francis, Kris Evans & Rhys Jagger, Kris Evans & Andrei Karenin, Kris Evans & Ryan Kutcher, Kris Evans & Dolph Lambert, Kris Evans & Mick Lovell, (idem), Kris Evans & Lukas Ridgeston, Jerome Exupery & Helmut Huxley, Chris Fawcett & Nikola Jovanovic, Darius Ferdynand & Gino Mosca, Fernando Fernandes & Eduardo Soares, Franco Ferrari & Topher DiMaggio, Renato Ferreira & Bernardo Velasco, Jonathan & Kevin Ferreira de Sampaio, Bruno Fox & Paul Walker, Paul Francis & Levi Poulter, Jean Franko & Jordan Fox, Pierre Fitch & Darius Ferdynand, Pedro & Guilherme França, Tomas Friedel & Toby Dutch, Gilberto Fritsch & Joao Fernando Mahl, Shane Frost & Rafael Carreras, Alexander Garrett & Sean Xavier, Francesc Gascó & Matt Lister, Marcel Gassion & Orri Aasen, Josey Greenwell & Rodiney Santiago, het escortpaar Marcello & Enrico de Giuli, (idem), Keyon & Teyon Goffney, Thomas van Grinsven & Rutger Vink, Tommy Hansen & Brandon Manilow, Raul & Haydem Guerra, Stéphane Haffner & Kyle Kier, Bruce & Seth Hall, Luke Hamill & Keanu Faria, Jack Harrer & Florian Nemec, Owen & Lewis Harrison, Alessandro & Nicolas Hasni, Karl & Ryan Herzer, Colin Hewitt & Jacques Briere, Juan & César Hortoneda, Matthew James & Charlie Rawlins, Brady Jensen & Kevin Crows, Brandon Jones & Darius Ferdynand, Brandon Jones & Dustin Holloway, Brandon Jones & Samuel Stone, Dominik Kadlubiak & Frederik Muka, Konstantin Kamynin & Mourad Back, Konstantin Kamynin & Diego Arnary, Nikola & Luka Karabatic, Colby Keller & Gabriel Clark, Allen King & Brandon Jones, de boksers Vitali & Vladimir Klitschko, Alex & Charlie Kotze, Kyle Krieger & Max Emerson, Steve Kuchinsky & Anton Antipov, Dolph Lambert & Todd Rosset, Jay Landford & Josh Conners, Diego Lauzen & Wagner Victoria, Myles Leask & Vince Azzopardi, Alec Leduc & Marko Lebeau, Harry Louis & Fernando Kairon, Mick Lovell & Kris Evans, Mick Lovell & Kevin Warhol, Dylan Lucas & Bradley Hudson, Michael Lucas & Franco Ferarri, Lance Luciano & Ryan Rose, Matthew Ludwinski & Michael Medico, Lucas Malvacini & Felipe Anibal, Brandon Manilow & Kris Evans, Daniel Marvin & Pedro Andreas, Sonny Markham & Buck Phillips, Andy McAllister & Kevin Warhol, Melachi Marx & Xander Scott, Domenique Melchior & Goran Jurenec, Colby Melvin & Brandon Brown, Colby Melvin & Jon Varak, Flavio & Gustavo Mendoca, Jacob & Joshua Miller, Ruben & Reval Minnekhanov, Marcus Mojo & Vance Crawford, Marcus Mojo & James Huntsman, Niall Morris & Hoyt Kogan, Gino Mosca & Jean-Luc Bisset, Gino Mosca & Claude Sorel, Gregory Nalbone & Sam Devries, Jorge & Jariel Naranje Vichot, Lars Norgaard & Kevin Warhol, Jon & Mark Norris, Patrick O'Donnell & Harry Goodwins, Alex Orioli & Roger Lambert, Marcello & Matheus Paiva, Doug & Derek Perry, Elijah & Milo Peters, Matt Phillipe & Sebastian Bonnet, Ryan Phillippe & Breckin Meyers, Massimo Piano & Rafael Carreras, Nicolas & Campbell Pletts,  Sean O'Prey & Garrett Neff, Levi Poulter & Paul Francis, Christian Power & Marko Lebeau, Victor Racek & Pietro Cattani, Michael Radon & Jed Hill, Charlie Rawlins & Matthew, Jack Rayder & Lukas Grande, Reese Rideout & Xander Scott, Colt Rivers & Luke Adams, Armond Rizzo & Kory Houston, Angel Rock & Nick Sterling, Ricky Roman & Levi Michaels, Marc Ruffalo & Tim Campbell, Mark Ruffalo & Jack Harrer, (idem), Adam Russo & Tony Salerno, François Sagat & Jonathan Best, Billy Santoro & Seth Treston, Dominic Santos & Austin Wilde, Tobias & Stefan Schönenberg, Danny Schwarz & Greg Robinson, Nicco Sky & Romeo Alfonso, Travis & Jordan Smit, Mateus Solano & Lucas Malvacini, Ashton Summers & Allen King, Marlon Teixeira & Clint Mauro, Ettore Tosi & Victor Racek, Tyson Tyler & Lucio Saints, Alberto Ventura & Marco Sisto, Samuel Vieira & Anton Vasconcellos, Bernardo Velasco & Lucas Malvacini, Bernardo Velasco & Renato Ferreira, Mark Vidal & Josh Elliot, Julian Vincenzo & Lucio Maverick, Alex Vourliotis & Andrew Vlahos, Paul Wagner & Alexi Auclair, Kevin Warhol & Sasha Akunin, Kevin Warhol & Jamie Durrell, Kevin Warhol & Julien Hussey, Kevin Warhol & Mick Lovell, Kevin Warhol & Andy McAllister, Alex Waters & Mick Lovell, Sam Way & Jeff Tomsik, Skylar West & Brett Swanson, Arad Winwin & David Rest en Rick Wolfmier & Mike Betts. In dit onderdeel mogen de vloggers (videobloggers) Mark Miller & Ethan Hethcote niet onvermeld blijven.

Films en videoclips met mannenparen
Hier is duidelijk sprake van een doorbraak omdat steeds meer de intimiteit tussen twee mannen zichtbaar wordt in films en videoclips. Was homoseksualiteit in films lange tijd een taboe of werd het afgeschilderd als iets vreselijks: die tijd is voorbij. Ik geef weer enkele voorbeelden van mannenparen (in alfabetische volgorde van de films). In de videoclip 'All-American Boy' spelen Nick Alan & Steve Grand. De eerste Indiase mannenkus vindt plaats in de film 'Bombay Talkies' met Randeep Hooda & Saqib Saleem. In de Amerikaanse film 'I Love You Phillip Morris' spelen Ewan McGregor & Jim Carrey een vriendenpaar. Dane DeHaan & Daniel Radcliffe (bewegend beeld) doen dat in de film 'Kill your Darlings'. In de vrolijke Britse film 'My Beautiful Laundrette' zijn dat Gordon Warnecke & Daniel Day-Lewis. De acteurs Chris Pine & Zachary Quinto spelen in de Amerikaanse film "Star Trek Into The Darkness". In de Amerikaanse films 'Triple Crossed' zijn dat Jack Brockett & Sean Paul Lockhart en in "Truth" zijn dat Rob Moretti & Sean Paul Lockhart. Ohad Knoller & Yehuda Levi spelen een paar in de Israelische film 'Yssi & Jagger'. Kenmerkend Nederlandse voorbeelden zijn de zeer veel bekeken films 'Ja zuster, nee zuster' met Paul de Leeuw en Paul R. Kooij en 'Alles is liefde' met Paul de Leeuw & Daan Schuurmans.

Mannenparen in televisieseries
Het toegenomen draagvlak voor gelijkberechtiging hangt samen met de grotere aandacht voor mannenparen in televisieseries. Hieronder wat voorbeelden (in alfabetische volgorde van de eerstgenoemde acteurs): Michael Cashman & Gary Hailes in 'Eastenders', Charlie David & Gregory Michael in 'Dante's Cove', Carlo Degen & Alexander Gier in 'Alles was zählt', Ferry Doedens & Dave Mantel in 'Goede Tijden, Slechte Tijden', Trevor Donovan & Freddy Smith in '90210', Gavin Houston & Aaron O'Connell in 'The Haves and Have Nots', Bruno Langley & Charlie Condou in 'Coronation Street', Matthew Rhys & Luke Macfarlane in de serie 'Brothers & Sisters', Lukas Sauer & Timothy Boldt in 'Unter uns', Jussie Smollett & Rafael de la Fuente in 'Empire', Mateus Solana & Thiago Fragoso in 'Amor a la Vida', Russell Tovey & Jonathan Groff in 'Looking' en Guy Wilson & Freddie Smith in 'Days of Our Lives'.

Net zoals bij de Nederlandse televisieserie 'Goede tijden, slechte tijden' leiden de eerste homozoenen soms tot oproer maar al snel raken de kijkers er aan gewend. Door deze mannenparen in televisieseries gaan zij deel uit maken van het dagelijks leven van miljoenen kijkers en smelten vooroordelen weg als sneeuw voor de zon.

Dat die vooroordelen nog niet helemaal verdwenen zijn, maken twee heteromannen (Iain Lee & Justin Dealy) duidelijk als zij voor de BBC doen alsof zij een vriendenpaar zijn dat hand in hand over straat loopt. Daaruit blijkt dat er nog veel werk verzet moet worden en we niet te snel achterover mogen leunen!



Zie voor meer mannenparen blogbericht 99: Homo-erotisch mannennaakt.
Vanaf eind september 2022 is in Hermitage in Amsterdam een schilderij te bewonderen van het Britse vriendenpaar Peter Pears en Benjamin Britten.
Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.