245. De onvrijheid van godsdienst (4)

In deze serie besteed ik aandacht aan het feit dat het wereldwijd veel beter gaat dan de meeste mensen nu denken. In dit blogbericht toon ik dat aan met behulp van het nieuwste boek van Steven Pinker, 'Enlightenment Now; The Case For Reason, Science, Humanism, And Progress' (Viking, New York 2018). Hij maakt duidelijk hoe belangrijk Verlichting, rede, wetenschap en humanisme zijn voor de vooruitgang die geboekt is. En homoseksualiteit is weer een belangrijk voorbeeld van gelijkberechtiging die wereldwijd tot stand gekomen is.

Media bevorderen sinds 1980 het achteruitgangsdenken
In mijn serie over mediakritiek (zie de lijst hieronder) geef ik voorbeelden hoe Nederlandse (a)sociale media de werkelijkheid veel negatiever voorstellen dan die feitelijk is, oftewel: "Goed nieuws is geen nieuws". Pinker haalt als een eerste onderzoek in zijn boek aan dat wereldwijd sinds 1980 de toon van nieuws ging van positief (+1) naar negatief (-2) in 2010.

Levensverwachting is sinds 1760 wereldwijd meer dan verdubbeld
Tussen 1760 en 2018 is de levensverwachting wereldwijd gestegen van 30 jaar tot 70 jaar. Er zijn wel verschillen tussen de werelddelen. Europa scoort het beste: van 35 jaar naar 80 jaar. Dan volgen de Amerika's (van 35 jaar naar 75 jaar), Azië (van 30 jaar naar 70 jaar) en Afrika (van 25 jaar naar 60 jaar). Dit komt onder andere door verbeterde gezondheidszorg.

Ondervoeding in ontwikkelingslanden is sinds 1970 meer dan gehalveerd
De ondervoeding in ontwikkelingslanden was in 1970 nog 35%. Inmiddels was dat in 2015 gedaald tot 14%. In de meeste media was meer aandacht voor hongersnoden dan voor de onder andere wetenschappelijke vooruitgang die bereikt werd in de voedselvoorziening.

Extreme armoede is sinds 1820 wereldwijd tot een tiende teruggebracht
Een zelfde eenzijdige aandacht in de media geldt voor extreme armoede. In 1820 was die wereldwijd 90% van de bevolking en in 2015 was die vrijwel onopgemerkt gezakt tot 10%.

Aantal oorlogslachtoffers is sinds 1950 wereldwijd tot een twintigste gedaald
De media-aandacht aan oorlogsslachtoffers was in 1950 aanzienlijk minder goed dan nu, waar slachtoffers dankzij internet veel meer aandacht krijgen. Daardoor lijkt het aantal oorlogslachtoffers alsmaar te stijgen terwijl het in feite daalde van 20 op 100.000 mensen in 1950 naar 1 op 100.000 mensen nu. Dat is nog te veel maar het is wel een vooruitgang.

Aantal moorden is sinds 2000 wereldwijd met een derde gedaald
Het zelfde mechanisme geldt voor het aantal moorden wereldwijd. In een veel kortere periode is dat gedaald van 9 op 100.000 in 2000 naar 6 op 100.000 in 2013. Het ontbreken van een historisch perspectief wreekt zich ook hier in de beeldvorming in veel media.

Aantal landen zonder doodstraf ging sinds 1860 van nul tot honderd
Dat speelt ook bij de afschaffing van de doodstraf. In 1860 was er nog geen enkel land zonder doodstraf. In 1960 waren het er tien. En in 2000 waren het er honderd. Het is terecht dat er veel aandacht is voor doodstraffen zoals in de VS, China, Iran en Saoedi-Arabië, maar dat mag het zicht op de bereikte aanzienlijke vooruitgang niet vertroebelen.

Alfabetisme is wereldwijd sinds 1820 verachtvoudigd
Er is terecht veel aandacht voor het analfabetisme dat nog altijd veel te hoog is. Vooral is dat het geval onder vrouwen in islamitische landen. Maar ondanks het gewelddadig verzet van Boko Haram en Taliban is het alfabetisme gestegen van 10% in 1820 tot 80% in 2010.

Deelname aan basisonderwijs is wereldwijd sinds 1820 meer dan verviervoudigd
Deze alfabetisering hangt nauw samen met de wereldwijd gegroeide deelname aan het basisonderwijs van 18% in 1820 tot 80% in 2000. Uit deze cijfers blijkt ook dat de deelname aan basisonderwijs in 1820 niet altijd betekende dat men ook daadwerkelijk leerde lezen.

Welzijn is wereldwijd sinds 1820 aanzienlijk verbeterd
Bovengenoemde vooruitgang leidde ook tot een verbetering van welzijn. In 1820 was dat nog -0.8 en in 2000 tot +1.0. Maar ook hier blijkt dat de meeste media meer aandacht hebben voor rampen dan voor de geboekte vooruitgang. Dat geldt met name voor Afrika.

Aantal landen waar homoseksualiteit legaal is vanaf 1790 van nul tot honderd
Tenslotte blijkt uit het boek van Steven Pinker dat homoseksualiteit een belangrijke toetssteen is om vooruitgang wereldwijd te toetsen. In 1790 was er geen enkel land waar homoseksualiteit niet strafbaar was. Mede dankzij de Franse Revolutie en de z.g. Code Napoleon veranderde dat. In 1890 was in tien landen (waaronder Frankrijk, België en Nederland) homoseksualiteit niet meer strafbaar. In 1945 waren dat er twintig en in 2015 waren dat er honderd. Vooral de Britse koloniale homovijandige wetgeving werkt tegen.

Godsdiensten niet nodig voor zingeving, ethiek en mensenrechten
Uit het bovenstaande blijkt dat de Verlichting mede dankzij wetenschap en humanisme vooruitgang bracht op veel gebieden. Dat was vaak ondanks de tegenwerking vanuit de wereldgodsdiensten. Het betoog van sommigen dat godsdiensten nodig zouden zijn voor zingeving, ethiek en mensenrechten wordt niet gesteund door de feitelijke geschiedenis.

Het vermogen om zelf zin en vorm te geven aan het eigen leven en dat van anderen door de wereld menswaardiger te maken, is eerder ondanks dan dankzij godsdiensten tot stand gekomen. Blijft de vraag over waarom het zicht op een steeds positievere werkelijkheid verdonkeremaand wordt door de rol van (a)sociale media. Daarover gaat een volgend blogbericht in deze serie over oorzaken en gevolgen van de onvrijheid van godsdienst.


Naschrift
Op 25 juni 2020 werd het rapport bekend van de parlementaire ondervragingscommissie die beïnvloeding in Nederland vanuit onvrije landen onderzocht. Onvrije landen als Saoedi-Arabië, Qatar en Koeweit beïnvloeden moslimgemeenschappen in Nederland met een eng gedachtegoed dat kernwaarden en vrijheden van onze samenleving afwijst.


Naschrift. Mediakritiek
Het best bekeken in deze serie is nummer 80 over de World Press Photo 2014. Dat wordt in populariteit gevolgd door de blognummers 226 over Terugblik op 2017: populismegolf gestopt (grootste stijger in mijn blog), nummer 139 over Referendum? Schijnvertoning!, nummer 74 over Valse nichten, nummer 186 Populismegolf gestopt in Nederland (ook een grote stijger), nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie, nummer 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws? (1), nr. 184 over CDA-aanval op zelfbeschikking (1), bericht nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid en nummer 63 over Mediamissers.


Naschrift. Humanisme
Het meest gelezen humanistisch bericht is nu nummer 65 over Verhullende statistieken. Vooral in Rusland was hier veel belangstelling voor: mogelijk vanwege de groeiende macht van de Russisch-orthodoxe kerk. Als tweede binnen dit thema eindigt nu nummer 24 over Pieter Admiraal (1929-2013) die wereldwijd een belangrijke rol speelde in de strijd voor legalisering van vrijwillige euthanasie. Dit blogbericht wordt in deze groep gevolgd door blogbericht 41 uit mijn humanistisch verleden over Piet Thoenes, van Dachau tot Utopia, nummer 123 over IHEU & Engeland (de grootste stijger in deze groep), nummer 55 over Godsdienstwaanzin, nummer 119 over IHEU & de Verenigde Staten, nummer 103 over Solidariteit, 46 over Jaap van Praag, grondlegger van de humanistische beweging, 25 onder de titel Godgeklaagd! en 7 over KGB & CIA. Deze blogberichten zijn terug te vinden in mijn memoires ('Humanisme als zelfbeschikking') die eind 2016 als boek verschenen.


Naschrift. Vlogberichten
Inmiddels zijn dertien vlogberichten verschenen:
1. Aanleiding memoires Rob Tielman, (het op twee na meest bekeken vlogbericht)
2. Boerkini's welkom op het naaktstrand, (het op een na meest bekeken vlogbericht)
3. Homo(zelf)haat,  
4. Tegen homoporno en voor homo-erotiek, (het meest bekeken vlogbericht)
5. Geweld en preutsheid in de VS,
6. Nederlandse en puriteinse tradities in de VS,
7. Frieslands 'iepen mienskip', (het meest bekeken Friese vlogbericht)
8. Friezen uitvinders poldermodel,
9. Atlas van Friesland,  
10. Homoseksualiteit en homocultuur, (het op drie na meest bekeken vlogbericht)
11. Internetdating homo's en beeldvorming,
12. Misverstanden rond Europese Unie en
13. Humanisme is niet het bestrijden van godsdienst.