"Goed nieuws is geen nieuws": kent u die uitdrukking? Deze vorm van mediamanipulatie zorgt er voor dat veel mensen de toestand in de wereld slechter inschatten dan die is. Al wat mis gaat, wordt breed uitgemeten en al wat goed gaat, krijgt veel minder of geen aandacht. In Nederland leidt dat tot de opvatting: "met mij gaat het goed maar met ons gaat het slecht". Nederland hoort blijkens onderzoek tot de gelukkigste landen ter wereld maar in de beeldvorming van de meeste Nederlanders staan we er slecht voor.
Het zelfde zien we in de beeldvorming rond homo/lesbische emancipatiebewegingen wereldwijd. Als je het nieuws moet geloven dan neemt de homohaat overal toe. In een artikel in dagblad Trouw van 1 maart 2014 leg ik uit dat het tegenovergestelde het geval is. Homohaat was bijna altijd en overal aanwezig maar omdat vrijwel niemand zich daar tegen verzette, was het zo vanzelfsprekend dat het niet werd opgemerkt, laat staan bestreden. Juist de vooruitgang om homorechten als mensenrechten te erkennen, leidt er toe dat homohaat zichtbaarder wordt en beter aangepakt kan worden.
Een goed voorbeeld daarvan zijn de Verenigde Staten. De meeste mediaberichten gaan over de moeilijkheden rond de gelijkberechtiging van same sex marriages. Uit onderzoek blijkt dat in de VS in vijftien jaar een omslag heeft plaats gevonden. Was vroeger een meerderheid erg tégen homo/lesbische gelijkberechtiging (bijvoorbeeld inzake het huwelijk), nu is daar een grote meerderheid vóór. Dat geldt met name voor de jongere generaties. Belangrijk is de zeer toegenomen zichtbaarheid: steeds meer mensen kennen homo's en lesbo's in hun eigen omgeving. Onbekend maakt onbemind. Dat geldt heel sterk voor homovijandige landen als Rusland waar kerk en staat een hetze zijn begonnen tegen deze zondebokken van onze tijd.
Homovijandig geweld kwam ook in Nederland veel voor maar vrijwel niemand durfde aangifte te doen bij de politie, die bovendien zelf vaak homovijandig was. Zoals ik al beschreef in blogbericht 45 is de aangiftebereidheid enorm toegenomen mede dankzij de strategie van zelforganisatie, sleutelfiguren en bondgenoten. De gebleken statistische stijging van anti-homo-geweld in Amsterdam betekent dus niet vanzelf dat er meer geweld is maar kan ook betekenen dat de aangiften toenemen. In ieder geval houdt het in dat de homovoorlichting in het onderwijs verbeterd moet worden omdat vooral puberende jongens zich homovijandig gedragen.
Deze wetmatigheden heb ik trachten te omschrijven als de mediawet van de schijnbare achteruitgang. Onder vooruitgang versta ik het toenemend vermogen van mensen om zelf zin en vorm te geven aan het eigen bestaan. Achteruitgang is tegendeel daarvan.
Vooruitgang wordt (schijnbaar tegenstrijdig) bevorderd door makkelijk te overwinnen weerstanden ertegen. Door een reeks kleine overwinningen ontstaat het gevoel dat achterstelling beëindigd kan worden: de wet van de stimulerende achterstand.
Vooruitgang wordt evenzeer paradoxaal gehinderd door het ontbreken van weerstand waardoor velen gaan denken dat het werken aan vooruitgang niet meer nodig is. Dat noemt men de wet van de remmende voorsprong. Nederland heeft daar een tijd last van gehad waardoor de samenleving weerloos dreigt te worden tegen tegenspoed, zoals godsdienstig geweld.
Als er dan een omslag komt dan ontstaat in de meeste media de neiging om ontwikkelingen eenzijdig te somber af te schilderen waardoor men gaat denken dat er geen vooruitgang te behalen is: de mediawet van de schijnbare achteruitgang.
De meeste media benadrukken het slechte nieuws en besteden geen aandacht aan het goede nieuws. Daardoor bevestigen zij het beeld van de schijnbare achteruitgang waardoor mogelijke vooruitgang onopgemerkt blijft en daardoor niet tot stand komt. Dit heet de wet van de zichzelf waarmakende voorspelling. Deze is gebaseerd op het Thomas-theorema: als veel mensen denken dat iets waar is en zij gaan daar naar handelen dan vergroot dat de kans dat het waar gaat worden. Dat geldt bij voorbeeld voor het verslechteren van de economie, het instorten van de euro en de verwachting dat er oorlog komt.
Het is de taak van sociaalwetenschappelijk onderzoek om deze wetmatigheden te doorbreken. Niet alleen door de echte feiten boven water te krijgen maar ook door mogelijke verbeteringen goed te onderzoeken. Eenvoudiger gezegd: laat u niet de put in praten maar blijf werken aan een menswaardiger wereld. En wordt daardoor geen willoos slachtoffer van de mediawet van schijnbare achteruitgang!
Het volgende blogbericht over media is mediamissers.
Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten