218. Vertrouwen in de toekomst? Zelfbeschikking! (2)

In mijn vorige blogbericht met deze titel beschreef ik hoe het regeerakkoord van Rutte III  van 10 oktober 2017 enkele beleidsvoornemens bevat die ontleend zijn aan het Regenboog Stembusakkoord van 7 maart 2017. Dat is een succes voor de Nederlandse homo/lesbische beweging. Maar toch zit er een adder onder het gras. In het regeerakkoord wordt namelijk gesproken over de "gewone, normale Nederlanders". Waarom roep ik op tot waakzaamheid?

Visieloze visie?
Veel critici zeggen dat het nieuwe regeerakkoord visie ontbeert. Premier Rutte heeft daar over gezegd dat wie visie mist naar de oogarts moet. Geen visie is volgens mij beter dan een slechte visie, zoals het benadrukken van een niet bestaande joods-christelijke traditie in Nederland. Bovendien is de nieuwe regering gebonden aan de Grondwet en de Europese en internationale mensenrechtenverdragen en dat geeft een betere rechtsbescherming dan een compromisvisie van liberale en christelijke partijen die slechts een kleinst mogelijke meerderheid hebben in zowel de Eerste als de Tweede Kamer. Een kwetsbaar begin dus.  

Wie is een 'gewone' Nederlander?
Het regeerakkoord richt zich tot de "gewone, normale Nederlander." Wie is dat? De gewone burger speelt een belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis. Buitenlandse waarnemers hebben zich eeuwenlang verwonderd over het belang van gewone burgers. In veel andere landen speelden de adel en/of de geestelijkheid een vooraanstaande rol. In de Nederlandse republiek van de Gouden Eeuw was dat niet het geval. Kijk maar naar de meest afgebeelde personen op onze wereldberoemde schilderijen. Ook de Nederlandse taal weerspiegelt dat. Bijvoorbeeld in de uitdrukking: "doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg". Met andere woorden: een zekere mate van afwijking past al binnen het begrip 'gewoon'. Zo gebruikte de Nederlandse homo/lesbische beweging in het verleden de uitdrukking: "gewoon anders". Homoseksualiteit moet door ons dus even gewoon gevonden worden als heteroseksualiteit.

Waarom is het begrip 'normaal' gevaarlijk?
Het begrip 'normaal' wekt verwarring omdat de betekenis 'gangbaar' wordt vermengd met de betekenis 'gewenst'. Met andere woorden: de meerderheid bepaalt wat gewenst gedrag is. Dat past binnen de opvatting dat democratie de dictatuur van de meerderheid zou zijn maar is in strijd met de opvatting dat democratie de maatschappelijke vormgeving van zelfbeschikking is. Het feit dat het woord normaal in het regeerakkoord wordt toegevoegd aan het begrip gewoon, geeft aan dat het wel degelijk de bedoeling is om normerend op te gaan treden. En dat is gevaarlijk, juist voor minderheden, en dat staat op gespannen voet met onze traditie van zelfbeschikking en acceptatie van derden die gewoon anders zijn.

Is Rutte III een in meerderheid christelijk kabinet?
Al vijftig jaar houd ik bij welke ministers en volksvertegenwoordigers de eed of de belofte uitspreken bij hun installatie. Op 26 oktober 2017 werden de nieuwe bewindslieden van het kabinet Rutte III geïnstalleerd. Negen ministers legden de eed af en zeven de belofte. Dit nu is een trendbreuk omdat geleidelijk aan de eedafleggers in de minderheid waren geraakt. Dat paste ook bij de toenemende buitenkerkelijkheid in Nederland. Toch is het onjuist om Rutte III een christelijk kabinet te noemen. Om te beginnen, vormen de twee christelijke partijen een minderheid in de regering van zes tegen tien ministers. De omslag naar een meerderheid van christenen in de regering komt met name door Mark Rutte (die weinig van ideologieën moet hebben) en Sigrid Kaag (die progressiever staat tegenover andersdenkenden dan menig buitenkerkelijke). Een eed of belofte is nog geen waarborg als het gaat om het respecteren van zelfbeschikking. Die waarborg ligt in onze rechtstaat, gebaseerd op mensenrechten en niet op een willekeurige meerderheid in een referendum.

 
Naschrift. Mijn volgende blogbericht verschijnt op zaterdag 11 november 2017.


Nederlandse verkiezingen
Dit blogbericht past in mijn blogserie over de Nederlandse verkiezingen en de gevolgen ervan. Daarin verschenen eerder de blogberichten 179: Moreel leiderschap: wat is dat?, nummer 180: Referendum? Schijnvertoning! (2), nummer 181: De anti-elite-paradox, nummer 182: 'De kloof' bestaat niet in Nederland, nummer 183: "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel? en nummer 184: CDA-aanval op zelfbeschikking (dit bericht is hiervan het meest gelezen).
Zie voor mijn reactie op de uitslag van de verkiezingen blogbericht 186: Populismegolf gestopt in Nederland (dit bericht is hiervan het meest gelezen), 187: Regeringsvorming in Nederland (1) over het belang van het oeroude poldermodel, 188: Regeringsvorming in Nederland (2) over het divagedrag van kiezers, 189: Regeringsvorming in Nederland (3) over het consumentengedrag van kiezers, 190: Regeringsvorming in Nederland (4) over het links/progressieve misverstand, 191: Regeringsvorming in Nederland (5) over het belang van samenwerkingsstrategieën, 192: Regeringsvorming in Nederland (6) over het belang van het maatschappelijk middenveld, en nummer 199: Regeringsvorming in Nederland (7) over de duur van de kabinetsformatie.