182. 'De kloof' bestaat niet in Nederland

Op 13 februari 2017 verscheen bij het Sociaal en Cultureel Planbureau het rapport Kwesties voor het kiezen, met daarin analyses van enkele maatschappelijke thema's voor de Tweede Kamer-verkiezingen in 2017. Vrijwel alle Nederlandse media besteedden vooral aandacht aan die resultaten in het rapport die over de integratie negatief zijn. Meestal werd dan genoemd dat veertig procent van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders zich niet thuis zouden voelen in Nederland. Een veel voorkomende reactie in de (a)sociale media is dan ook: "waarom gaan jullie dan niet terug naar jullie eigen land?" Veel wordt ook gesproken over "de kloof" die Nederland zou splijten. Bestaat die kloof wel? En heeft die al dan niet bestaande kloof ook gevolgen voor de homo/lesbische minderheid?

Integratie in zicht?
De meeste gegevens over integratie in bovenstaand SCP-rapport zijn afkomstig uit het SCP-onderzoek Integratie in zicht? dat op 15 december 2016 verscheen. Omdat de meeste media-aandacht voor dit onderzoek ook de nadruk legt op de negatieve aspecten zal ik nu een aantal positieve resultaten uit dit onderzoek bespreken die minder bekend werden. 

Omdat vrijwel overal in de media het beeld overheerst dat de multiculturele integratie mislukt is, is het opvallend dat uit dit onderzoek komt dat 70% van de Nederlanders van Nederlandse afkomst voorstander zijn van culturele diversiteit en dat er onder hen sprake is van een afnemende weerstand tegen mensen met een migratie-achtergrond. Ook toont het onderzoek aan dat onder Nederlanders van Turks/Marokkaanse afkomst een aantal positieve ontwikkelingen plaats vinden: de beheersing van het Nederlands neemt toe, er is onder de tweede en de derde generatie sprake van een stijgend opleidingsniveau, de participatie van (vooral jonge) vrouwen met deze migratie-achtergrond groeit, er is een gestaag groeiende middenklasse met deze achtergrond, hun eigen woningbezit neemt toe, er wordt positiever gedacht over homoseksualiteit, het aantal jongemannen (uit vooral Marokkaanse kringen) die van criminaliteit verdacht worden neemt af, en dan ben ik waarschijnlijk nog een paar dingen vergeten. Betekent dit dat de integratie volledig geslaagd is?

Integratieparadox
Er valt nog veel te verbeteren. Zo had ruim 15% van de Nederlanders met een migratie-achtergrond in 2015 geen werk tegen ruim 5% van degenen die een Nederlandse afkomst hebben. Waarschijnlijk speelt discriminatie daarbij een rol. Maar mogelijk eveneens een achterstand in taalkennis, opleiding en die netwerken die mensen aan een baan kunnen helpen. Het meest verontrustend vind ik het hierboven genoemde gegeven dat veertig procent van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders zich niet thuis zouden voelen in Nederland. Een derde van de tweede generatie Turkse Nederlanders zou voor altijd in Turkije willen wonen. Dat was vóór de mislukte coup. Wie nu de voorkeur geeft aan een dictatuur in wording boven een democratie heeft inderdaad weinig in Nederland te zoeken.

Zoals mijn vaste lezers weten, ben ik dol op paradoxen: schijnbare tegenstellingen die tot verrassende gevolgen kunnen leiden. Zo beschrijf ik mijn boek met levensherinneringen, Humanisme als zelfbeschikking, dat de veel bekritiseerde verzuiling in Nederland de homo/lesbische en de humanistische emancipatie heeft geholpen. Hun zelforganisaties konden in het verzuilde stelsel worden ingepast en via de toppen van de zuilen konden sleutelfiguren hun achterbannen tot bondgenoten maken. Helaas heeft die strategie minder goed gewerkt bij mensen met een migratie-achtergrond door grote onderlinge verdeeldheid en bij Marokkanen en Turken door tegenwerking uit de landen van herkomst die tegen integratie waren en helaas nog altijd zijn. Zie mijn blog Turkse troebelen (3).

Men zou de klachten uit met name beter opgeleide migrantenkringen ook als een voorbeeld van integratie kunnen opvatten. Nederlanders steken hun klachten niet onder stoelen en banken. Zij laten niet over zich lopen als zij zich gediscrimineerd voelen. En als zij het hier werkelijk zo slecht hebben, waarom zijn zij dan met hun goede opleidingen niet naar de landen van herkomst verhuisd? Kennelijk is het hier niet zo slecht als daar. Bovendien ken ik gevallen van spijtoptanten die teruggekeerd zijn naar Nederland omdat zij in de landen van herkomst veel meer vernederlandst bleken te zijn dan zij dachten. Kortom: er is hier sprake van een integratieparadox die alleen maar op te heffen is door zelforganisatie en samenwerking met sleutelfiguren en bondgenoten. Niet door isolatie in het vermeende eigen gelijk. Men had wat kunnen leren van de geslaagde homo/lesbische emancipatie.

'De kloof' bestaat niet in Nederland
Op 12 januari 2017 publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid een rapport van Will Tiemeijer: 'Wat is er mis met maatschappelijke scheidslijnen?' Hij ontkent dat er in Nederland sprake zou zijn van een kloof waarover velen het hebben dezer dagen. Er zijn zeker verschillen en sommigen vereenzelvigen zich daarmee. Media en politiek doen soms mee aan het opkloppen van die verschillen. Dat kan tot het overdreven uitvergroten van verschillen en het wegmoffelen van overeenkomsten leiden. Die grote verscheidenheid aan verschillen kan met gelijkwaardigheid samengaan. De Nederlandse homo/lesbische beweging geeft daarvan een goed, kloofoverbruggend voorbeeld.

Onze traditie van polderen, handel en migratie heeft het ontstaan van kloven voorkomen. Zelfs de diepgaande verzuiling in de afgelopen eeuwen heeft eerder de integratie dan de segregatie bevorderd. Levend in een klein land onder de zeespiegel te midden van grote culturen als de Duitse, de Engelse en de Franse hebben we het welbegrepen eigenbelang om onderlinge tegenstellingen niet uit de hand te laten lopen. Die media en groepen die ons een kloof aan of zelfs in willen praten, moeten we niet de overhand laten krijgen. Daarom past ook dit blogbericht in mijn serie over mediakritiek.

Het best bekeken in deze serie is nummer 80 over de World Press Photo 2014. Dat wordt in populariteit gevolgd door de blognummers 74 over Valse nichten, nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie, nummer 139 over Referendum? Schijnvertoning! (1) (de grootste stijger in deze groep), blog nummer 63 over Mediamissers, blog nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid, blog nummer 44 over Mediamanipulatie, nummer 140 over Brexit? Schotland Exit!, nummer 62 over Geschiedvervalsing en blog nummer 56 over de Mediawet van schijnbare achteruitgang. Het laatste blogbericht was nummer 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws? Het antwoord luidt: de meeste Nederlandse media laten veel steken vallen!


Naschrift. Dit blogbericht past in mijn blogserie over de Nederlandse verkiezingen en de gevolgen ervan. Daarin verschenen eerder de blogberichten 179, Moreel leiderschap: wat is dat?, nummer 180, Referendum? Schijnvertoning! (2), nummer 181, De anti-elite-paradox, nummer 182, 'De kloof' bestaat niet in Nederland, nummer 183, "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel? en nummer 184, CDA-aanval op zelfbeschikking. Het laatstgenoemde blogbericht is hiervan het meest gelezen. Zie voor mijn reactie op de uitslag van de verkiezingen blogbericht 186, Populismegolf gestopt in Nederland.


Naschrift. Over mediakritiek gesproken: het voortdurende verhaal in de meeste media dat 'de integratie' mislukt zou zijn, wordt op 7 maart 2017 weersproken door het onderzoek door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum onder de kinderen van de bijna honderdduizend asielzoekers uit landen als Irak, voormalig Joegoslavië en Iran die in de tweede helft van de jaren negentig in Nederland mochten blijven. Deze kinderen zijn behoorlijk goed geïntegreerd en doen het goed op school. Aan dit onderzoek wordt zoals gebruikelijk bij goed nieuws in de meeste media geen aandacht besteed.