51. Homostudies

Een voordeel van voorpublicaties per blog is dat lezers vragen kunnen stellen over mijn memoires in wording. Zo vroeg iemand naar aanleiding van blogbericht 50 : "Homostudies zijn toch niet meer nodig nu homoseksualiteit aanvaard is?" Zoals Nieuw Lila al in 1969 stelde: homoseksualiteit is niet het probleem maar de maatschappelijke veroordeling er van. En die is in Nederland (en zeker wereldwijd) nog lang niet verdwenen. Het treurige is dat veel homohaters net doen alsof zij homoseksualiteit opgedrongen krijgen terwijl zij in feite heteroseksualiteit aan de homo/lesbische minderheid willen opdringen. Een echte mensenrechtenschending. Mensenrechten verdedigen is geen vorm van opdringen maar juist van het beschermen tegen opdringen, zoals ik uitleg in mijn in 1990 gehouden Socrateslezing Humanisme onder kritiek.

Een duidelijk bewijs van schending van mensenrechten levert het rapport LGBT Military Personel: a Stategic Vision for Inclusion van het The Hague Centre for Stategic Studies dat onlangs is verschenen. In de meeste landen is geen sprake van gelijkberechtiging van homo/lesbische militairen. De tien homovijandigste legers zijn die van Nigeria, Iran, Syrië, Zimbabwe, Ghana, Saoedi-Arabië, Oeganda, Botswana, Kenia en Kameroen. Zoals ik eerder schreef in blogbericht 19 komt homovijandigheid vooral voor in islamitische landen en in vroegere Britse kolonies. Een veel voorkomend verhaal is dat homo/lesbische militairen een gevaar voor de veiligheid zouden vormen omdat zij gechanteerd zouden kunnen worden. In werkelijkheid is het net andersom: niet homoseksualiteit is een veiligheidsrisico maar het verbod er op want dat kan tot chantage leiden omdat homo/lesbische militairen tot een dubbelleven worden gedwongen.

Dat was in Nederland ook de reden om in 1974 het verbod op homoseksualiteit in de strijdkrachten te schrappen. Sinds 1987 kent Nederland (als eerste land) een door het ministerie van Defensie erkend homo/lesbisch netwerk, de Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht (SHK). Deze stichting is ook een van de medeoprichters van een soortgelijk LHBT-netwerk in de NAVO. De meest homovriendelijke legers zijn volgens het rapport te vinden in Nieuw Zeeland, Nederland, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Australië, Canada, Denemarken, België, Israël en Frankrijk. De Verenigde Staten komen pas op plaats veertig! En Rusland op plaats 73, nog net voor het slechtst scorende NAVO-lid Turkije op plaats 77. De grote verdienste van het rapport is niet alleen dat het de bestaande toestand in kaart brengt maar ook aangeeft hoe die verbeterd kan worden.

Dit onderzoek past in een reeks die ik ruim twintig jaar geleden begon met World Survey on the Social and Legal Position of Gays and Lesbians; in: The Third Pink Book; Buffalo NY, 1993; 247-342. Het grote belang van dit soort onderzoek is dat beleidsmakers kunnen zien waar de knelpunten zitten en wat er aan gedaan kan worden. Dat was ook het geval met mijn proefschrift Homoseksualiteit in Nederland uit februari 1982. Het toeval wilde dat juni 1982 de Roze Zaterdag (voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis) werd verstoord door homovijandige jongeren, en wel in Amersfoort. Dat werd het startpunt van homobeleid zoals wij dat nu kennen. In dat kader was veel nader onderzoek nodig naar knelpunten. En dat werd het begin van de Interfacultaire Werkgroep Homostudies Utrecht, waarvan ik van 1982 tot 1992 voorzitter was.

En toen wilde ik een link maken naar de lijst van tientallen onderzoeksrapporten die Homostudies Utrecht heeft doen verschijnen. Tot mijn verrassing bleek die via de zoekmachine van Google op internet niet te vinden! Daarom plaats ik ze hieronder opdat ze uit de dreigende vergetelheid worden gered. De meeste publicaties zijn te raadplegen via IHLIA in Amsterdam.

Waarom is dat belangrijk? Binnenkort krijgen we ongetwijfeld weer het bekende gezeur over de jaarlijkse Canal Parade in Amsterdam: "waarom moet dat nou nog zo nodig?" Onlangs kwam de Australische zwemkampioen Ian Thorpe uit de kast na veertien jaar geworstel met zijn homoseksualiteit. En dat in een van de meest homovriendelijke sporten ter wereld. Dat de gluiperige homohater en columnist Youp hem kennelijk probleemloos kan uitschelden in de 'kwaliteitskrant' NRC van vandaag als "Australische zwemnicht" die "heeft bekend dat hij de rugslag toch het lekkerste vindt", zegt al genoeg over de Nederlandse schijnverdraagzaamheid.

Zelfs in het schijnbaar zo homovriendelijke Nederland wordt vrijwel niets gedaan aan het op scholen gebruikelijke 'homo' als scheldwoord. Iedereen die dus nu nog zeurt zou eigenlijk verplicht moeten worden om een van de onderstaande publicaties eens te lezen. Een leestip: vooral het verhaal over Het monster Trotteldrom is aan te raden in het boek van Petra Schedler, Judith Schuyf, Klaas Soesbeek (red.). Homoseksualiteit in beeld. Radio, televisie, schrijvende pers, reclame. 1989 (blz.152-167). Veel leesplezier!


PUBLICATIEREEKS HOMOSTUDIES UTRECHT
Brochurereeks tgv 350-jarig bestaan van de Rijksuniversiteit Utrecht:
1. Jan Bour, Ria Gresnigt, Rob Tielman. Homoseksualiteit en onderwijs. 1986
2. Joop Keegel, Rob Tielman. Homoseksueel ouderschap. 1986
3. Jaap Gerlof, Rob Tielman. Hebben homo's ouders? 1986
In eigen beheer verschenen:
1. Marianne Hoogma, Wet en Werkelijkheid. Literatuuronderzoek naar de voorwaarden waaronder een Wet Gelijke Behandeling optimaal kan functioneren. 1984
2. Cees Waaldijk, Rob Tielman. Grondrechtenafweging en de Wet Gelijke Behandeling. Een model en een toepassing. 1984
3. Marion Dobbeling, Pieter Koenders. Het topje van de ijsberg. Inventarisatie van tien jaar discriminatie op grond van homoseksualiteit en leefvorm. 1984
4. Edwin Bakker, Judith Schuyf (red.). Homoseksualiteit en de media. Verslag van een studiedag georganiseerd door Homo RTV Urania en Homostudies Utrecht. 1985
5. Ans van Ginhoven, Marianne Hoogma. Gelijk krijgen is de kunst. Een onderzoek naar het functioneren van commissies gelijke behandeling in verschillende landen. 1985
6. Jan Aandewiel, Theo van Soerland, Peter van Weert. Politie en homoseksualiteit. 1985
7. Karlein Schreurs. Het is maar hoe je bekijkt. Een onderzoek naar identiteit en subcultuur bij lesbische vrouwen uit Groep 7152. 1986
8. Klaas Soesbeek. Homomannen buiten het Homowereldje. 1986
9. Bert van Steenderen. Homo worden, Homo zijn. Een onderzoek naar de vormgeving van een homoseksuele identiteit bij jongens. 1987
10. Hans Warmerdam, Pieter Koenders. Cultuur en ontspanning. Het COC 1946-1966. 1988
11. Thijs Maasen. De pedagogische eros in het geding. Gustav Wyneken en de pedagogische vriendschap in de Freie Schulgemeinde Wickersdorf tussen 1906-1931. 1988
12. Rob Tielman, Evert van der Veen (red.). Second ILGA Pink Book. A Global View of Lesbian and Gay Liberation and Oppression. 1988
13. Theo Sandfort. Het belang van de ervaring. Over seksuele contacten in de vroege jeugdjaren en seksueel gedrag en beleven op latere leeftijd. 1988
14. Jeanette Geerlings, Marion van der Meer. Lesbisch moederschap, praktijk en theorie. 1989
15. Astrid Mattijssen, Martin Moerings (red.). Wet gelijke behandeling in perspektief. 1989
16. Agnes van Wijnen, Annemieke van Brandenburg, Rob Tielman. Homo's met een handicap bestaan niet. 1990
17. Michal Dallas. Onveilige seks bij homomannen. 1990
18. Karlein Schreurs. Vrouwen in lesbische relaties. Verbondenheid, autonomie en seksualiteit. 1990
19. Wouter Geurtsen, Annet Hofmeijer, Ton Zondervan. Homo of hetero, gezegend ben je! Remonstranten over huwelijk en andere relatievormen. 1991
20. Adrianne Dercksen, Marty van Kerkhof, Astrid Mattijssen, Theo Sandfort, Evert van der Veen (red.). Tolerantie onder NAP. 20 essays over homoseksualiteit voor Rob Tielman. 1992
21. Diana van Oort. (On)zichtbaar (seksueel) geweld tegen lesbische vrouwen en meisjes. 1993
22. Niels Teunis, John de Wit, Theo Sandfort. Voor een half uurtje lol ga ik geen risico lopen. Homoseksuele mannen en veilig vrijen. 1993
23. C.J. Hoekzema, Miriam van Hooren, Theo Sandfort. Vrijen met je sokken aan. Homoseksuele mannen en condoomgebruik. 1993
24. Klaas Soesbeek, Letty Bonfrere. Zouden ze bestaan?! Homoseksualiteit en ouder worden. 1993
25. Eline Stroes, Henny Bos, Theo Sandfort. Lesbische vrouwen en AIDS. Van solidariteit tot persoonlijke bezorgdheid. 1994
26. Carla Jonker, Theo Sandfort, Desirée Schyns. Lesbisch zijn in Nederland. Over vormgeving en bejegening in publieke situaties. 1994
27. Peter Dankmeijer. Vies niet, homo wel! Ervaringen van homo- en lesbische docenten. 1994
28. Ontbreekt in mijn archief: vermoedelijk niet verschenen.
29. Evert van der Veen, Adrianne Dercksen. Het steekt van tijd tot tijd de kop op. Homodiscriminatie in de jaren tachtig. 1994
30. Theo Sandfort, Ernest de Vroome. Homoseksuele mannen en 'gewone' SOA. 1996
31. Judith Schuyf. Oud Roze. De positie van lesbische en homoseksuele ouderen in Nederland. 1996
32. Vera Adriaanse e.a. Homo/lesbo worden. Aanbod van De Kringen en achtergronden van deelnemers. Zonder jaartal: 1996 ?
Boeken Homostudies Utrecht uitgegeven bij Uitgeverij Veen, Utrecht/Antwerpen:
1. Petra Schedler, Judith Schuyf, Klaas Soesbeek (red.). Homoseksualiteit in beeld. Radio, televisie, schrijvende pers, reclame. 1989
2. Lex van Naerssen. Labyrint zonder muren. Analyse van het seksueel verlangen. 1989
3. Marty van Kerkhof, Theo Sandfort, Rob Geensen. Als je het nou van hard werken kreeg! Tien jaar aids en homocultuur. 1991



Naschrift: het noodlot wil dat in de rampvlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur op 17 juli 2014 aids-onderzoekers zaten op weg naar de jaarlijkse wereld-aids-conferentie, dit keer in Melbourne in Australië. In de jaren tachtig en negentig heb ik regelmatig als sociaalwetenschappelijk aids-onderzoeker  aan die conferenties deel genomen. Zo heb ik meegeholpen om die conferentie in 1992 naar Amsterdam te doen verplaatsen. Met name de dood van Joep Lange heeft mij zeer geschokt. Hij heeft onder andere als oud-voorzitter van de International AIDS Society een belangrijke rol gespeeld in de strijd tegen aids wereldwijd en was een zeer aimabel mens waarmee ik jarenlang goed heb samengewerkt. Zijn dood is een groot verlies in de strijd tegen aids. Joep Lange werd herdacht op 14 oktober 2014.

Voor een verhelderend verhaal over Nederlandse rouwverwerking zie dit artikel van Russell Shorto .

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.