31. Oeganda-drama

Op zaterdag 9 november 2013 beschreef ik in blogbericht 19 de vreselijke gevolgen die de koloniale Britse anti-homo-wetgeving uit de negentiende eeuw op veertig landen heeft gehad. En in de meeste voormalige kolonies, zoals Gambia, India, Jamaica, Nigeria en Oeganda, tot op heden helaas nog steeds heeft. Op maandag 24 februari 2014 tekende president Museveni van Oeganda de wet die homoseksualiteit bestraft met straffen van 14 jaar tot levenslang. Ook hetero's die iemands homoseksualiteit niet aangeven bij de politie worden bestraft.

Hij rechtvaardigde zijn handtekening met de overweging dat wetenschappers hem zouden hebben gerapporteerd dat homoseksualiteit niet aangeboren maar aangeleerd zou zijn. De Internartional Humanist and Ethical Union toonde aan dat dit een onjuiste interpretatie van het rapport was en stelde dat het al dan niet aangeboren zijn van iets nooit een reden mag zijn om iemands mensenrechten aan te tasten. Er blijkt zelfs sprake van regelrecht bedrog.

Een andere overweging van Museveni was dat homoseksualiteit vanuit het westen aan Oeganda opgedrongen zou worden. Uit deel 3 van het Hivos-boek "Urgency Required; Gay and Lesbian Rights are Human Rights" blijkt dat ook dit feitelijk onjuist is. Afrika kent al eeuwenlang vele vormen van gelijkgeslachtelijke liefde. Het zijn juist de Britse anti-homo-wetgeving en de Amerikaanse christelijke fundamentalisten die homovervolging opdringen. Er is zelfs sprake van een anti-homo-coalitie die zich baseert op onjuiste interpretaties van bijbelteksten: Homosexuality as Touchstone. De heksenjacht werd onmiddellijk geopend met het publiceren van homolijsten, gevolgd door een antihomoseksuele haatcampagne die ook de HIV-bestrijding bedreigt. De homo/lesbische mensenrechten worden er op grote schaal geschonden. Er is ook een tegenbeweging in Oeganda: een mensenrechtengroep heeft zich gewend tot het Grondwettelijk Hof. En de mensenrechtencommissie van de Afrikaaanse Unie heeft zich uitgesproken tegen homovijandig geweld. De invoering van de anti-homowet blijkt ongeldig! Nu is president Museveni weer aan zet. Het parlement van Oeganda bereidt een nieuwe anti-homo-wet voor naar Russisch model.

Kenmerkend was de opmerking van Museveni dat hij homo's niet begrijpt "omdat Oeganda zulke mooie vrouwen heeft". In de eerste plaats is het in zijn eigen redenering onlogisch dat hij dan lesbische seks strafbaar stelt. In de tweede plaats kan hij zich kennelijk niet verplaatsen in de meeste vrouwen die mannen aantrekkelijker vinden dan vrouwen. Om, in de derde plaats, nog maar te zwijgen over mannen die van mannen houden. Met zijn dommemannenopmerking liet hij weer eens zien hoe homo- en vrouwenonderdrukking nauw samenhangen. En dat alles om zijn tanende macht te redden: Museveni's machtlust.

Terecht heeft de Nederlandse regering bij monde van minister Timmermans geprotesteerd en maatregelen genomen. Er is sprake van veel buitenlandse kritiek waaronder van de Verenigde Naties, de Wereldbank en zelfs het Vaticaan! Er zijn opvallend weinig reacties uit Afrika en in het bijzonder  uit Zuid-Afrika, waar president Zuma homovijandig is ondanks de homovriendelijke grondwet daar. En dat laat zien hoe belangrijk het is om deze schending van mensenrechten niet onweersproken te laten omdat dit het gevaar zou vergroten dat meer landen (zoals bijvoorbeeld Ethiopië) dit slechte voorbeeld gaan volgen. Dit standpunt wordt gedeeld door Hivos. In de Verenigde Staten is het aanleiding om alle hulp aan homovijandige staten te heroverwegen.

In het Nederlandse dagblad Trouw van zaterdag 1 maart 2014 staat een artikel van mij: "Na de homo komt nu de homohater uit de kast". Daarin bestrijd ik de gedachte dat er plotseling een golf van homovervolging over de wereld zou trekken. De onderdrukking van gelijkgeslachtelijke relaties bestaat vrijwel overal al eeuwenlang. "Nu leidt internet ertoe dat homo/lesbische, biseksuele en transgender-minderheden elkaar wereldwijd weten te vinden. Zij vinden steun bij elkaar en bij mensenrechten respecterende instellingen. (...) Nu steeds meer gevoelsgenoten uit de kast durven te komen en niet meer over zich laten lopen, dwingen zij daardoor homovijanden ook uit de kast te komen. Dat lijkt op het eerste gezicht een achteruitgang, maar is in werkelijkheid een noodzakelijke stap om een einde aan homohaat te kunnen maken."


Omdat mijn blog wereldwijd wordt gelezen en Trouw helaas niet, kan de tekst van mijn artikel opgevraagd worden via: robtielman46@gmail.com


Ik heb veel positieve reacties van lezers ontvangen op mijn artikel in Trouw. De algemene tendens is dat we alert moeten blijven. "We moeten de coming out van de homohaters dus wel kunnen plaatsen, van zinnig commentaar voorzien, en adequaat bestrijden." En dus niet, zoals iemand in de NRC van 1/2 maart 2014 beweert, geen "Westerse pressie" uitoefenen op Oeganda omdat dit averechts zou werken. Zonder die pressie (die niet westers was maar wereldwijd) zou al jaren geleden de doodstraf daar zijn ingevoerd! Homo's weer de kast in jagen maakt geen einde aan de homohaat: integendeel!
"Gelukkig laten wij van ons horen in onze Gay/Straight Allianties over de hele wereld. Burgers en politici. Onze wens tot gelijkheid wordt meer en meer gedeeld. Alleen de vorm van sancties lijken nog zwak alsof racisme bijvoorbeeld zwaarder zou wegen. We zijn op de goede weg en hebben nog een lange weg te gaan."
"Ik vind het daarbij heel belangrijk dat je dit soort stukken blijft publiceren.....het haalt de agressie uit de discussie omdat dingen in perspectief worden gezet!"
Inmiddels is een wereldwijd onderzoek verschenen waaruit inderdaad blijkt dat de homo/lesbische emancipatie voortgang boekt.  

Een wetenschappelijk rapport waar homohaters veel van kunnen leren in de Daily Maverick van 8 juli 2015.

Er is nog hoop in Oeganda: een presidentskandidaat, Amama Mbazazi, keert zich tegen de daar heersende homohaat.

Op 18 oktober 2019 kwam zeer verontrustend nieuws uit Oeganda: er dreigt weer een verslechtering van de toestand aldaar.

Op 21 maart 2023 besluit het parlement dat iedere uiting van homoseksualiteit strafbaar wordt en dat op sommige vormen van homogedrag de doodstraft moet volgen. De EU overweegt economische sancties in te stellen.

Op 21 april 2023 wordt bekend dat de president van Oeganda onder internationale druk eist dat de nieuwe anti-homo-wet wordt aangepast omdat die in strijd met de grondwet is.

Op 29 mei 2023 tekent de president van Oeganda een iets verzwakte anti-homo-wet. Het COC brengt de volgende verklaring uit: " De Oegandese president Museveni heeft een beruchte anti-LHBTI+ wet getekend. Het COC spreekt van een ‘walgelijke wet’ en heeft contact met Oegandese LHBTI+ activisten en de Nederlandse regering over acties tegen het Oegandese regime. ‘Dit is een walgelijke wet en een grove schending van de mensenrechten van LHBTI+ personen in Oeganda,’ aldus COC-voorzitter Astrid Oosenbrug. ‘We staan naast onze Oegandese vrienden en steunen hen waar we kunnen.’ Het COC onderhoudt continu contact met de LHBTI+ beweging in Oeganda over welke actie nodig is. Onze Oegandese collega’s pleiten voor sancties tegen leden van het regime die verantwoordelijk zijn voor deze mensenrechtenschendingen. Ook willen ze dat ontwikkelingsgelden worden verschoven van het Oegandese regime naar non-profitorganisaties. Zo worden de leden van het regime getroffen en geen onschuldige burgers. COC brengt dat onder de aandacht van de Nederlandse regering. De Nederlandse regering heeft inmiddels een justitieel hulpprogramma aan Oeganda van 25 miljoen euro stopgezet. COC Nederland spreekt ook met Oegandese activisten over andere mogelijkheden om het Oegandese regime te raken, en heeft daarover contact met de Nederlandse regering. Doodstraf De nieuwe anti-LHBTI+ wet stelt in bepaalde gevallen de doodstraf op ‘homoseksuele handelingen’. Er komt een straf van 20 jaar gevangenisstraf op het steunen van- en opkomen voor LHBTI+ personen. Op het verhuren van een ruimte waar ‘homoseksuele handelingen’ plaatsvinden, staat straks een gevangenisstraf van 7 jaar. De wet verplicht Oegandezen om een ‘verdenking van homoseksualiteit’ bij de autoriteiten te melden. Het samenwerkingsverband van Oegandese LHBTI+ organisaties, Convening for Equality, noemt de wet ‘gevaarlijk’ en vindt dat de mensenrechtencrisis in het land erdoor verergert. Alleen al de aankondiging van de wet leidde volgens de organisaties tot een heksenjacht op LHBTI+ personen. Volgens Convening for Equality wil het regime met de wet de aandacht afleiden van de echte problemen van de Oegandese bevolking, zoals de grote armoede in het land. Inmiddels heeft ook de Amerikaanse president Biden zich uitgesproken tegen de Oegandese anti-LHBTI wet. Datzelfde geldt voor de VN en de Europese Unie. De Nederlandse minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) vindt het ‘vreselijk dat Oeganda definitief kiest voor extreme anti-LHBTIQ+ wetgeving’. Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) is ‘diep teleurgesteld’ dat de wet is aangenomen en roept Oeganda op de mensenrechten te respecteren. Ook in 2014 werd in Oeganda een strenge anti-LHBTI+ wet aangenomen. Die werd destijds bij de rechter aangevochten, en is uiteindelijk door het hooggerechtshof op procedurele gronden vernietigd. Het samenwerkingsverband van Oegandese LHBTI+ organisaties wil ook nu weer een rechtszaak tegen de wet aanspannen." Bron: COC Nederland

Op 3 april 2024 bepaalt het Hooggerechtshof van Oeganda dat de nieuwe anti-homo-wet overeind blijft.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.